Galler Prensesi Diana, Paris'te 1997'de geçirdiği trafik kazasında yaşamını yitirdi.
Kazada, Diana'nın sevgilisi Dodi El Fayed ve şoförü de öldü.
Prens Charles ise ilk evliliğini, Prenses Diana ile 29 temmuz 1981'de St. Paul katedralinde, 2 bin 500 kişi önündeki muhteşem törenle yaptı. Töreni, 750 milyon kişi de televizyondan izledi.
Galler Prensi Charles ve Prenses Diana'nın William ve Harry adında iki oğulları doğdu. Çift, 1992'de ayrıldı, 1996'da ise boşandı.
57 yaşındaki Prens Charles, 58 yaşındaki Camilla Parker Bowles ile beraberliğini Prenses Diana ile evliliği sırasında açıklayarak tepki toplamış, bu açıklamadan iki yıl sonra da ikili boşanmıştı.
Birlikteliğindeki sorunlardan Camilla Parker'ı sorumlu tutan Prenses Diana, 1995 yılında bir TV kanalına yaptığı açıklamada, "bu evlilikte üç kişiyiz, bu da biraz kalabalık" demişti.
Camilla Parker, Prens Charles'ın ilk eşi ve iki çocuğunun annesi Galler Prensesi Diana Spencer'dan sonra nisan 2005'te ikinci eşi oldu.
Prenses Diana, sevgilisi Dodi El Fayed ile birlikte, 31 ağustos 1997 sabahı bindikleri Mercedes marka otomobilin Paris'teki Ritz Hotel'den ayrılmasının ardından tünelde meydana gelen kazada yaşamını yitirdi.
Kaza sonrası açılan soruşturmada sürücü Henri Paul'ün içkili olduğu ve aracı süratli kullandığı sonucuna varıldı.
Trafik kazasının ardından İngiltere'de resmi makamlar arasında yapılan iki ayrı yazışmanın ayrıntıları ise 16 mart 2005'te açıklandı.
Açıklanan belgelerde, Prenses Diana'nın, sevgilisi Dodi El Fayed ile birlikte kaza yapan araca binmesinde farklı nedenler öne sürüldü. Bu iki neden ise çiftin bindikleri ilk aracın çalışmaması ve paparazzileri atlatmak istemeleri.
Günün diğer gelişmeleri:
869: İslam bilgini Buhari öldü.
1867: Fransız şair Charles Baudlaire öldü.
1876: V Murat tahttan müzikildi, yerine kardeşi İkinci Abdülhamit padişah
oldu.
1890: Brüksel Genel Senedi ile köle ticareti yasaklandı.
1928: Bertolt Brecht'in 'Üç Kuruşluk Opera' adlı oyununun ilk gösterimi
Berlin'de yapıldı.
1930: Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi. Valiler, aynı zamanda belediye başkanı oldu.
1970: İzmir'de Akdeniz Olimpiyatları'nın yapılacağı 'Halkapınar Spor Tesisleri' inşaat sırasında yandı.
1971: Heykeltıraş Ali Hadi Bara 65 yaşında öldü.
1988: Sarp Sınır Kapısı açıldı.
1988: Kuzey Irak'tan kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladılar.
2003: Siyaset dünyasının ünlü organizatörü Erkal Zenger öldü.
2005: Irak'ın başkenti Bağdat'ta bir köprü üzerinde çıkan izdiham, çoğu Şii
hacı adayı bin kişinin ölümüne yol açtı.
Tarihte bugün: 30 Ağustos
1922 yılında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz gerçekleşti.
Büyük Zafer'i yaklaşık 15 günde 450 kilometreyi yaya ve savaşarak kat eden bir ordunun kahramanlığı oluşturdu.
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, taarruz için kesin kararını 1922 yılının haziran ayında verdi.
Bu kararını sadece Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Milli Savunma Bakanı Kazım Paşa ile paylaştı. Hazırlıkların süratle tamamlanması konusunda komutanlarla mutabık kalındı.
Yılın ilk yarısından itibaren hazırlıkların sürdüğü Türk ordusunda, tümenlerdeki asker sayıları 8 bin 500'e çıkarıldı.
Düşman cephesi, Marmara'dan Menderes'e kadar uzanırken, her iki tarafın insan ve tüfek kuvvetleri birbirine yakın olarak değerlendirildi. Yunan ordusunun makineli tüfek, top, uçak, cephane ve teknik malzeme bakımından, Türk ordusunun ise süvari sayısında daha üstün oldukları görüldü.
Büyük Zafer'e giden yolda gizlilik ve disiplin çok önemli rol oynadı. 28 temmuz günü bir futbol maçı bahane edilerek ordu komutanları Akşehir'e çağrıldı, burada komutanların görüşleri alındı.
İsmet Paşa, 6 ağustos günü ordularına gizli olarak taarruza hazırlık emri
verdi.
13 ağustos gününden başlamak üzere kolordu ve tümenler, yığınak yerlerine
sevk edildi.
Mustafa Kemal Paşa, 17 ağustos günü birkaç kişi hariç kimseye haber vermeden Ankara'dan ayrıldı. Otomobille Konya'ya, buradan 20 ağustosta Akşehir'e geçti. Harekatın kamuoyundan gizlenmesi amacıyla 21 ağustos günü Çankaya Köşkü'nde bir çay davetinin verileceği, ajans ve gazetelere duyuruldu.
Başkomutan, 26 ağustos sabaha karşı Fevzi ve İsmet paşalarla birlikte muharebeyi idare etmek üzere Kocatepe'deki yerini aldı.
Sabaha karşı saat 04.30'da başlayan Büyük Taarruz ile iki gün içinde düşmanın Karahisar'ın güneyinde 50 ve doğusunda 20-30 kilometre uzunluğundaki cepheleri düşürüldü.
Askeri tarihe 'Başkomutan Meydan Muharebesi' olarak geçen savaşta, ana kuvvetler yok edildi, düşman ordularının başkomutanı Trikopis dahil askerleri esir alındı.
Türk ordusu, tasarlanan kesin sonuca beş gün içinde ulaştı.
Günün diğer önemli gelişmeleri:
Milattan Önce 30: Eski Mısır'da Kraliçe Kleopatra intihar etti.
1908: Hicaz Demiryolu açıldı.
1924: Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.
1930: Ankara-Sivas demiryolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan İsmet Paşa'nın konuşmasıyla hizmete açıldı.
1937: Van Gölü'nde ilk vapur seferi yapıldı.
1937: Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen'e, 1935'te girdiği Eskişehir Hava Mektebi'nde 'tayyareci diploması' verildi.
1952: Erzurum'da Aziziye Anıtı açıldı.
1974: BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'taki çarpışmalar yüzünden evlerini terk edenlerin güven içinde geri dönmelerine izin verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar tasarısını oy birliğiyle kabul etti.
1977: Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.
1992: İran sınırından sızarak Alan Karakolu'na saldıran teröristlerden 43'ü öldürüldü.
1993: Ses sanatçısı Taner Şener, Kuşadası'nda öldü.
2000: Tiyatro sanatçısı Gürdal Tosun, tedavi gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi'nde yaşama veda etti.
Tarihte bugün: 29 Ağustos
İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman, 1982 yılında yaşamını yitirdi.
29 ağustos 1915'te İsveç'te doğan Bergman, ilk olarak 1932 yılında 'Landskamp' adlı bir filmde rol aldı ve 1940 yılında oyuncu olmaya karar verdi.
Çekilen ilk paparazzi fotoğrafı da Ingrid Bergman'a ait.
1950'de evli olan Bergman, yönetmen Roberto Rosselini ile büyük bir aşk yaşamaya başlar ve bir otel odasında fotoğrafları çekilir.
Bu olay, özel hayatla ilgili yayınlanan ilk büyük skandal haberi olur ve haberin yayımlandığı gazete günlerce yüksek tirajlara ulaşır.
Bergman'ın birkaç filmi:
'Cactus Flower' (1969)
'Stimulantia' (1967)
'The Yellow Rolls-Royce' (1964)
'The Visit' (1964)
'Under Capricorn' (1949)
'Joan of Arc' (1948)
'Arch of Triumph' (1948)
'Notorious' (1946)
'Casablanca' (1942)
'Dr. Jekyll and Mr. Hyde' (1941)
'Adam Had Four Sons' (1941)
'Rage in Heaven' (1941)
'Juninatten' (1940)
Günün diğer önemli gelişmleri:
1521: Türk orduları Belgrad'ı zaptetti.
1526: Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Meydan Savaşı'nı kazandı.
1855: Osmanlı'da ilk telgraf görüşmesi yapıldı. İstanbul - Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk telgraf Şumnu'dan İstanbul'a gönderildi.
1924: Almanya, savaş tazminatının ödenmesine ilişkin,
müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı'nı onayladı.
1929: Graff Zeppelin hava gemisi, 21 gün süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst'a döndü.
1933: Naziler tarafından tutuklanan Yahudiler toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.
1936: İstanbul'da Atatürk Köprüsü'nün temeli atıldı. (Eskiden yerinde Unkapanı Köprüsü vardı)
1936: Balkan Festivali İstanbul'da başladı.
1938: Nazım Hikmet, Harp Okulu ve Donanma davalarından toplam 28 yıl 4 ay hapse mahkum edildi.
1945: Sultan İkinci Abdülhamid'in 400 milyon dolarlık miras davasını varisleri kazandı.
1947: ABD'li bilim adamları, nükleer güç için plutonyumu parçalamayı başardılar.
1955: Kıbrıs Konferansı Londra'da toplandı.
1964: Ankara,İstanbul ve İzmir'de Kıbrıs konusunda büyük yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.
1986: Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın cenazesi, doğum yeri Umurbey'de törenle toprağa verildi.
1988: Ünlü ressam Eren Eyüboğlu öldü.
Tarihte bugün: 28 Ağustos
Alman asıllı şair ve yazar Johan Wolfgang Goethe, 1749 yılında doğdu.
Küçük yaşta Fransızca, Latince ve Eski Yunanca öğrenen Goethe, 1765’te hukuk eğitimine başladı ancak hastalanıp evine döndü.
Hukuk eğitimini Strasbourg’da tamamlayan Goethe, dil üzerine araştırmalar yapan Herder’le dostluk kurdu.
1775’te Weimar Dükü tarafından elçilik danışmanlığına atanan ve 1786’da Roma’ya giderek güzel sanatlar alanında incelemeler yapan Goethe, Sicilya’da ise botanikle ilgilendi.
Schiller’le yaklaşık on yıl süren dostlukları sırasında, iki yazar olumlu anlamda birbirini her yönden etkiledi.
Goethe, 22 mart 1832’de Weimar’da öldü.
Goethe'nin eserlerinden bazıları:
'Annette'in Kitabı'
'Batı Doğu Divanı'
'Torquato Tasso'
'Prometheus'
'Suç Ortakları'
'Genç Werther'in Acıları'
'Fransa Seferi'
'Alman Göçmenlerinin Anlatıları'
'Renkler Kuramı Üzerine'
Günün diğer önemli gelişmeleri:
1910: Karadağ, Osmanlı devletinden bağımsızlığını ilan etti.
1934: Üsküdar-Kadıköy tramvay hattının ilk denemesi yapıldı.
1952: Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü kuruldu.
1954: Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Savarona yatı ile Yugoslavya'ya gitti.
1974: Keban Barajı ve Hidroelektrik Santralinde elektrik üretilmeye başlandı.
1979: Nesrin Olgun, Manş Denizi'ni yüzerek geçen ilk Türk kızı oldu.
1987: Yapımı 20 yılda tamamlanan Kocatepe Camii, Başbakan Turgut Özal tarafından açıldı.
1988: Ressam Eren Eyüboğlu 76 yaşında öldü.
1988: Almanya'daki havacılık gösterileri sırasında, İtalya Hava Kuvvetleri gösteri takımının uçağı seyircilerin üzerine düştü, 33 kişi öldü.
1999: 23 nisan 1999'dan önce işlenmiş suçları kapsayan af yasa tasarısı, TBMM'de kabul edildi.
1999: 12 Eylül'den sonra kurulan Milliyetçi Demokrasi Partisi Genel Başkanı, emekli Orgeneral Turgut Sunalp, İstanbul'da öldü.
2001: Üzeyir Garih'in öldürülmesiyle ilgili aranan İstanbul Hasdal Mekanize Alay Komutanlığı'nda askerliğini yapan er Yener Yermez firar etti
Tarihte bugün: 27 Ağustos
Mongolfier Kardeşler, 1783 yılında ilk balonu uçurdular.
Ethienne ve Joseph Mongolfier, 900 metre küp hacminde, çevresi 35 metrelik aracı dokudukları pamuk ve kağıttan yaptı.
Balonu şişirmek için, nemli hasır ve ünün yakılmasıyla elde edilen ateş kullanıldı. Balon bırakılınca birkaç dakika için bin metreye kadar yükseldi ve kalkış noktasından 2 kilometre uzağa yumuşak bir iniş yaptı.
1785 yılında Türkiye’de ilk balon uçuşu gerçekleşti. 1789 yılında balonla uçan ilk Türk Polonya elçisi İbrahim Paşa oldu.
Balonlar dört ana grupta toplanabilir:
Sıcak hava balonları
Gaz balonları
Rosier balonları
Hava gemileri
Günün diğer önemli gelişmeleri:
598: Hazreti Ali doğdu
1389: Birinci Murat, Sırp güçlerine karşı Kosova Meydan Muharebesi'ni kazandı. Murat Hüdavendigar, zaferden sonra savaş alanını incelerken, yaralı Sırp Miloş Obiliç'in hançer darbesiyle şehit düştü.
1892: New York Metropolitan opera binası yandı.
1922: Türk ordusu, Yunan işgalindeki Afyon'u kurtardı.
1927: Mustafa Kemal Paşa'ya suikast hazırlanmak üzere Sisam'dan Anadolu'ya geçen Hacı Sami ölü, arkadaşları yaralı ele geçirildi.
1947: Cezayir, Fransa'dan bağımsızlığını istedi.
1950: BBC kanalı, ilk deniz aşırı yayınını Fransa'ya yaptı.
1958: İlk stereo plaklar, piyasaya çıktı.
1964: Türkiye'deki ilk ABD aleyhtarı gösteri, ABD'nin Kıbrıs konusundaki tutumu nedeniyle Ankara'da yapıldı.
1975: İlk maçını işgal ordularına karşı oynayan Fenerbahçeli futbolcu ve kulüp başkanı Dr. İsmet Uluğ öldü.
1979: Hindistan'ın son genel valisi Lord Louis Mountbatten, İrlanda açıklarında demirli bulunan yatına IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) tarafından yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldü.
1979: Ney ustası Aka Gündüz Kutbay, İstanbul'da öldü.
1994: 171 kişiyle iniş yapan THY uçağı, pistten savrulup Florya yolunu geçti, tren raylarına bir metre kala kayaya çarparak durdu.
2003: Mars'ın Dünya'ya en yakın geçişi 60 bin yıl aradan sonra gerçekleşti.
Tarihte bugün: 26 Ağustos
Mizah dergisi Gırgır, Oğuz Aral yönetiminde 1972 yılında yayımlanmaya başladı.
Oğuz Aral yönetiminde 1972'den 1989'a kadar Türkiye'nin en çok satan kült mizah dergisi olan Gırgır, son baskısını ağustos 2004'te yaptı.
Hep birlikte bir efsaneyi yeniden ama son kez canlandırmak için kolları sıvayan bugünün mizah ustaları, kendilerini yetiştiren Oğuz abilerine saygılarını 'Gırgır'ı son defa yayımlayarak göstermek istediler.
Latif Demirci ve Hasan Kaçan, tüm 'Gırgır' kadrosuna çağrı yaptı. Bugün her biri tanınmış isimlerden olan 'Gırgır'ın efsane kadrosu, büyük bir heyecanla Oğuz Aral anısına 'Son Gırgır' için çizdi ve yazdı.
Tıpkı eski günlerindeki gibi hummalı bir çalışma temposuyla dergiyi baskıya hazırladı. Ve 15 yıl sonra, bir zamanlar 300 bin satan 'Gırgır' dergisi yeniden gazete bayilerinde yerini aldı.
Kapaktan Oğuz abileri yine onlara sesleniyordu: "Vay keratalar, sizleri ilk defa böyle iteklemeden, harıl harıl çalışırken gördüm. Size söylüyorum, kesin artık şu yazıp çizmeyi, neymiş bu 'Son Gırgır' zımbırtısı? Kesin dedim! Ağlatacaksınız beni!.."
Dergi, 1972'de yayımlanmaya başladığında ise temel sloganı 'Can sıkıntısını, aşk yarasını, karı koca kavgasını, şip şak keser. Her derde devadır, Gırgır da gırgır' idi.
Günümüzün ünlü mizahçılarının çoğu ise bu dergide yetişti. Bu isimler arasında Aptulika adıyla tanınan Abdülkadir Elçioğlu, İsmet Çelik, Nuri Kurtcebe, Engin Ergönültaş, İlban Ertem, İrfan Sayar, Necdet Şen, Suat Gönülay, Gürcan Özkan, Cevat Özer, Atilla Atalay, Latif Demirci, Ramize Erer, Gani Müjde, Tuncay Akgün ve Birol Bayram da bulunuyor.
Günün diğer önemli gelişmeleri:
1071: Büyük Selçuklu hükümdarı Alparslan komutasındaki ordunun, Bizans ordularını yenmesiyle Malazgirt Zaferi kazanıldı.
1920: ABD'de kadınlar ilk kez oy kullandı.
1922: Büyük Taarruz (Başkumandanlık Meydan Muharebesi) başladı.
1924: İş Bankası kuruldu. İlk genel müdürü eski İktisat Vekili, Mübadele İmar ve İskan Bakanlığı'ndan ayrılan Celal (Bayar) Bey oldu. İş Bankası'nın kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.
1932: İzmir Fuarı açıldı.
1932: Türkiye'de ilk kez yapılan Büyükdere'deki yüzme yarışlarında İstanbul ekibi birinci oldu.
1936: İngiltere, Süveyş Kanalı dışında Mısır'a bağımsızlığını verdi.
1936: İlk sesli televizyon gösterimi BBC kanalından yapıldı.
1957: Transistörlü radyo piyasaya sürüldü. 1927'de yalnızca 7 olan radyo alıcısı sayısı, 1950'lerde 300 bini aştı.
1968: Ressam Cemal Tollu, 69 yaşında öldü.
1972: Atlantik Okyanusu'nu uçakla geçen ilk pilot Charles Lindbergh öldü.
1986: Kamerun'da volkanik gölden çıkan karbondioksit ve hidrojen gazlarının karışımı sonucu bin 500 kişi öldü.
1991: İstinye Tersanesi kapatıldı.
1997: Türkiye'nin ilk kadın seramik sanatçısı Füreya Koral, 87 yaşında öldü.
2002: Anıtkabir'de yeniden oluşturulan 'Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi' Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından açıldı.
Tarihte bugün: 24 Ağustos
Metin Oktay'ın 1969'daki jübile maçında Fenerbahçe ile Galatasaray 1-1 berabere kaldı.
1969 yılında takımı şampiyon ve kendisi de gol kralı olarak futbolu bırakan Metin Oktay'ın İstanbul'da yapılan jübile maçında Galatasaray- Fenerbahçe 1-1 berabere kalmış, İzmir'de ise Göztepe, Galatasaray'ı 1-0 yenmişti.
İstanbul'daki jübilenin en ilginç yanını ise Metin Oktay'ın kısa bir süre Fenerbahçe, Can Bartu'nun da Galatasaray formalarını giymesi olmuştu.
2 şubat 1936'da İzmir'de doğan Oktay, 15 yaşında Damlacık Kulübü'nde 8 numaralı formayı giyerek futbola başladı.
11 nisan 1954' te Belçika maçında ilk kez milli olan ve 4-0 kazanılan maçın 2 golünü atan Oktay, aynı yıl İzmirspor'a transfer olarak bu forma altında 17 gol attı ve gol kralı oldu.
1955'te 19 yaşında Galatasaray'a, temmuz 1961'de de İtalya'nın Palermo Kulübü'ne transfer olan Oktay, haziran 1962'de tekrar Galatasaray'a döndü.
1965'te 'Taçız Kral' filminde başrol oynayan Oktay, İstanbul ve İzmir'de yapılan jübilelerle futbolu bıraktı, 13 eylül 1991'de ise bir trafik kazasında yaşamını yitirdi.
Futbol yaşamı boyunca rakip fileleri tam 608 kez havalandıran Oktay, 10 kez gol kralı oldu.
Günün diğer önemli olayları:
Milattan sonra 79: Pompei, Vezüv yanardağının lavları altında kaldı, 20 bin kişi öldü.
1516: Yavuz Sultan Selim, Mercidabık'ta Memlükleri yendi.
1572: Paris'te, St. Barthelemy Günü'nde IX. Charles, Protestanları hedef alan katliamın emrini verdi. Tarihçilerin tahminlerine göre yaklaşık 50 bin Protestan'ın öldüğü olay tarihe 'St. Barthelemy Katliamı' olarak geçti.
1851: Osmanlı Hükümeti, Palmer ve Goloschimid şirketleriyle sözleşme imzalayarak, borç para aldı.
1899: Arjantinli şair ve yazar Jose Luis Borges doğdu.
1936: Üçüncü Dil Kurultayı başladı.
1949: NATO Antlaşması yürürlüğe girdi.
1954: ABD Başkanı Eisenhower, Komünist Parti'yi yasadışı ilan etti.
1958: Bursa yangınında, tarihi Kapalıçarşı dahil 2 bin ev ve dükkan yandı.
1968: Fransa, Pasifik'teki hidrojen bombası deneyinin ardından 'Nükleer Kulüp'ün beşinci üyesi oldu.
1991: Sovyetler Birliği'nde Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, Komünist Partisi'nin feshedilmesini istedi ve parti genel sekreterliğinden istifa etti. Aynı gün, Estonya, Letonya ve Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği'nin dağılma süreci başladı.
2004: Bir hastanede akciğer zarında kalınlaşma nedeniyle geçirdiği biyopsi sonrasında kaptığı enfeksiyondan ötürü İbni Sina Hastanesi'ne kaldırılan eski bakanlardan Veysel Atasoy öldü.
Tarihte bugün: 23 Ağustos
Türk sinemasının emektarlarından Sami Hazinses, 2002 yılında 77 yaşında Haydarpaşa Numune Hastanesi'nde yaşamını yitirdi.
Asıl adı Samuel Uluç olan Ermeni asıllı Hazinses, 1925 yılında Diyarbakır'da doğdu ve ilkokuldan sonra çalışmak için İstanbul'a geldi.
Hazinses, 1953'te Mahir Canova'nın yönettiği, Cüneyt Gökçer, Atıf Kaptan ve Muhterem Nur'un oynadıkları 'Kara Davut' filmiyle sinema oyunculuğuna başladı.
Oyunculuğun yanı sıra güfte ve beste çalışmaları da yapan Hazinses'in 'Bir Dilbere Müpteladır Deli Gönlüm' adlı eserini Zeki Müren seslendirmişti.
Hazinses'in rol aldığı bazı filmler:
'Bitmeyen Bekleyiş'
'Zehirli Çiçek'
'Sevmek Seninle Güzel'
'Deliler Kudurunca'
'İki Küçük Yaramaz'
'İnsanca Sevmek'
'Kiraz Çiçek Açıyor'
'Zulüm Treni'
'Gazino Bülbülü'
'Patron Duymasın'
'Can Kurban'
'Şıngırdak Şadiye'
'Ölmeyen Arkadaşlık'
'Beş Parasız Adam'
'İsmet Bu Ne Kısmet'
'Tatlı Sevgilim Kaymaklı Lokum'
'Kadınlar Hamamı'
'Aslan Bacanak'
'Bitmeyen Şarkı'
'Bahtı Kara Yarim'
'Yaz Bekarı'
'Dağlar Kurbanı'
'Ezo Gelin'
'Belalılar Şehri'
'Balıkçı Kız'
'Oyun Bitti'
'Aşktan da Üstün'
'Tatlı Serseri'
'Külhanbeyler Kralı'
Günün diğer önemli olayları:
634: Dört halifeden ilki Hz. Ebubekir öldü.
1514: Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu, Çaldıran'da Şah İsmail'in ordusunu yendi.
1703: Sultan İkinci Mustafa'nın yerine kardeşi Şehzade Ahmet tahta çıkarıldı.
1921: Yunan ordusu taarruza geçti ve Sakarya Meydan Savaşı başladı.
1923: Lozan Barış Antlaşması, Büyük Millet Meclisi'nde onaylandı.
1925: Mustafa Kemal, elinde bir 'Panama şapkayla' çıktığı Kastamonu gezisi sırasında 'Şapka ve Kıyafet Devrimi'ni başlattı.
1926: Aktör Rudolph Valentino öldü.
1933: Açlık grevi yapan Mahatma Gandhi, 40 kiloya düştü.
1939: Tekirdağ şarap fabrikası hizmete girdi.
1955: İngiltere'ye Kıbrıs için ilk nota verildi.
1988: Şanlıurfa Havaalanı hizmete açıldı.
Tarihte bugün: 22 Ağustos
Dünyayı dolaşan ilk Türk denizcisi olan Sadun Boro, 10.5 metrelik 'Kısmet' teknesiyle İstanbul Limanı'ndan 2 yıl 10 gün sürecek dünya turunu 22 ağustos 1965'te başlattı.
1928 İstanbul doğumlu Boro, İngiltere’deki eğitimi sırasında, 1952’de, bir İngiliz ile beraber 'Ling' adlı 11 metrelik yelkenliyle Amerika’ya altı ay süren ilk açık deniz Atlantik seyahatini yaptı.
2 yıl 10 gün sürecek dünya turuna ise eşi Oda ile çıkan Boro'nun seyahat sırasında kızı Deniz dünyaya geldi.
15 haziran 1968’de tamamlanan dünya seyahatinin rotası söyle:
İstanbul
Cebelitarık
Kanarya Adaları
Barbados
Karaip Adaları
Panama Kanalı
Galapagos Adaları
Markiz Adaları
Tuamotu Adaları
Tahiti ve Rüzgaraltı Adaları
Tonga Adaları
Fiji Adaları
Yeni Hebrid Adaları
Yeni Gine Adası
Torres Boğazı
Timor Adası
Endonezya
Singapur
Bengal Koyu
Seylan Adası
Arap Denizi
Kızıldeniz
İsrail
Hürriyet Gazetesi'nin seyahat anılarını tefrika olarak yayımladığı Boro, dünya seyahatinin anılarını 'Pupa Yelken' adlı eserinde de topladı. 2004’te 'Bir Hayalin Peşinde', son olarak da 'Vira Demir' yayımlandı.
Günün diğer önemli olayları:
1703: Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş dönemi padişahlarından İkinci Mustafa tahttan müzikildi.
1862: Fransız besteci Claud Achille Debussy doğdu.
1910: Japonya, işgal ettiği Kore'yi topraklarına kattı.
1935: Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti'nce ilk arkeoloji kazısı Çorum-Alacahöyük'te başlatıldı.
1946: Sovyet Rusya'nın Boğazlar'ın savunmasına katılma isteğini Türkiye reddetti.
1972: Ozan ve Gazeteci Orhan Seyfi Orhon, 82 yaşında öldü.
1974: Kıbrıs'ta Rumların eline geçen 13 Türk gazeteciden 11'i serbest bırakıldı. Adem Yavuz ve Ergin Konuksever'in hastanede olduğu açıklandı. Ancak yaralı olan Adem Yavuz, Adana'da Tıp Fakültesi Numune Hastanesi'nde 26 ağustosta öldü.
1985: Şair Turgut Uyar, 58 yaşında öldü.
1986: Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 80 yılı siyasi mücadeleyle geçen yaşamına, İstanbul'da 103 yaşında veda etti.
1993: Celal Bayar için doğum yeri olan Umurbey beldesinde yaptırılan anıtmezarı, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel açtı.
2000: Azerbaycan'ın eski Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, tedavi gördüğü Ankara'da öldü.
2003: Batman'ın Beşiri ilçesi kırsalında düzenlenen operasyonda 7 terörist ölü ele geçirildi, 2 er şehit oldu.
Tarihte bugün: 21 Ağustos
Leonardo da Vinci'nin 'Mona Lisa' isimli tablosu 1911 yılında Fransa'daki Louvre Müzesi'nden çalındı. Tablo iki yıl sonra Floransa'da bulundu.
İtalyan Rönesans sanatçısı Leonardo da Vinci'nin 'Mona Lisa' (İtalyanca 'La Gioconda', Fransızca 'La Joconde') isimli eseri, yüzündeki gizemli gülümseme ile sanat tarihinin bir parçası haline gelmiştir.
Leonardo, 'Mona Lisa' tablosu için çalışmalarına 1503 yılında başladı ve eseri tamamlaması birkaç yıl yıl sürdü. Eser şu anda Fransa'daki Louvre Müzesi'nde sergilenmektedir.
'Mona Lisa' tablosunda betimlenmiş olan kişinin kimliği kesinlikle belirlenememiş olmasına karşın; sanat tarihçileri, modelin kimliği ile ilgili pekçok fikir yürütmüş ve iddialarda bulunmuşlardı.
Leonardo hakkındaki ilk biyografiyi yazan Vasari, dönemin önemli kişilerinden biri olan Francesco del Giocondo'nun eşi Mona Lisa'nın tabloda resmedilen kişi olduğunu düşünmüştü. Bu kişinin kimliği ile ilgili sayısız iddiadan sadece biriydi.
Bell Laboratuvarları'ndan Dr. Lillian Schwartz ise Mona Lisa'nın Leonardo'nun kendi-portresi olduğu fikrini ortaya atmıştı.
Bu savı ortaya atarken dayandığı kanıtlar, sayısal analizler yardımı ile elde edilen, Leonardo'nun ve tablodaki modelin yüz özelliklerinin aynı olduğunu dair sonuçlardı.
Günün diğer önemli olayları
1651: İstanbul halkı ve esnafı Yeniçeri ağalarına isyan etti, bütün çarşılar kapandı.
1904: ABD'li caz ustası Count Basie doğdu.
1915: Çanakkale'de İngilizler geri püskürtüldü. İkinci Anafartalar zaferi kazanıldı.
1922: Mustafa Kemal Paşa, mareşal üniformasıyla katıldığı ve ordu komutanlarıyla Akşehir'de yaptığı son toplantıda, Büyük Taarruz emrini verdi.
1941: 5 bin Yahudi Drancy'de sürgün kampında gözaltına alındı.
1944: Son Osmanlı halifesi Sultan Abdülmecid, Paris'te öldü.
1944: İstanbul'da sıcaklık gölgede 40.6 santigrat derece olarak ölçüldü.
1959: Hawaii, Amerika Birleşik Devletleri'nin 50'nci eyaleti oldu.
1960: Çanakkale Anıtı törenle açıldı.
1964: İstanbul Kuledibi'ndeki eskiciler çarşısı yandı. 167 dükkan ve 25 apartman kül oldu, bin kişi evsiz kaldı.
1978: Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) Türk tekstil ürünlerine tekrar ambargo koydu.
1982: Filistin Kurtuluş Örgütü, Beyrut'u boşaltmaya başladı. FKÖ merkezi Lübnan'dan Tunus'a taşıdı.
1982: Yüksek Öğrenim Kurulu (YÖK) öğretim üyelerinin demeç vermeleri yasaklandı. Öğretim üyelerine, parti ya da derneklere üye olabilmek için rektörlerden izin almaları kuralı getirildi.
1989: Bulgaristan'dan gelen göçmen sayısı 300 bine ulaşınca hükümet sınırı kapattı.
1991: SSCB'de darbeyle görevinden alınan Mihail Gorbaçov, iki gün aradan sonra görevinin başında olduğunu açıkladı.
1992: Heykeltıraş Zühdü Müridoğlu 86 yaşında hayata veda etti.
1996: Mısır Hava Yolları'na ait bir yolcu uçağı Atatürk Havalimanı'nda pistten çıktı. Uçak karayolundaki bir taksiye çarparak durabildi.
Tarihte bugün: 20 Ağustos
Sovyet devrimi liderlerinden Leon Troçki, 1940 yılında Stalin'in bir ajanı tarafından öldürüldü.
Leon Davidoviç Troçki (Rusça ismiyle Leyba Davidoviç Bronştayn), 7 kasım 1879'da bugünkü Ukrayna'nın Yanovka kentinde doğdu. 20 ağustos 1940'ta Meksika'nın Coyoacan kentinde öldürüldü.
Yanovka'da küçük toprak sahibi bir Yahudi ailesinin çocuğu olarak doğdu. 1902 yılından itibaren Troçki adını kullanmaya başladı.
1917 Ekim Devrimi'nin önde gelen isimlerindendi. Sovyetler Birliği'nin kurulmasında, ihtilal sonrası iç isyanların ve ayaklanmaların bastırılmasında birinci derecede rol oynadı.
Kızılordu'nun kurucusu olarak kabul edilir ve Lenin'den sonra SSCB'nin en güçlü ikinci adamı olmuştur. Lenin'in ölümünden sonra Stalin ile giriştiği iktidar mücadelesini kaybetmiş ve ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır.
Ailesi Yahudi olmasına rağmen evde konuşulan dil Rusça ve Ukraynacaydı. Dokuz yaşındayken Odessa'da bulunan teyzesinin yanına giderek burada eğitim gördü. Daha sonra eğitimine devam etmek gayesiyle Nikolayev'e gitti.
Matematik ve hukuk alanında yüksek öğrenim yaptı. Öğrenciliği sırasında sosyal demokrat çevrelerle temasa geçti ve devrimci gruplara dahil oldu. Marksizm görüşünü benimsedi.
Bu fikirlerin etkisiyle, Güney Rusya İşçi Birliği adlı gizli bir örgütün kurucuları arasında yer aldı. 1898'de örgüt üyeliği nedeniyle Çarlık polisi tarafından yakalanarak hapsedildi ve 2 yıl tutuklu kaldı.
Hapis hayatından sonra Sibirya'ya sürgüne yollandı. Troçki takma adını bu sıralarda kullanmaya başladı. Yaklaşık 2 yıl da sürgün kaldıktan sonra firar ederek önce Viyana'ya, sonra Londra'ya gitti, burada Lenin'le buluştu.
Bir yıl sonra Londra'da toplanan Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin kongresine katıldı. Bu kongrede, parti içinde Bolşevikler ve Menşevikler olmak üzere iki hizip oluştu.
Bolşevik Lenin'e karşı Troçki Menşevik kanatta yer aldı. Ancak, 1 yıl sonra Menşeviklerin görüşlerine katılmadığını belirterek Lenin'in yanına geçti.
1897'de mücadeleye Narodnik (halkçılık hareketi) düşüncelerini savunarak atıldı. Sürgünde okuduğu Marksist klasiklerin etkisiyle kendini sosyal demokrat olarak ilan etti. 1917'de ülkeye döndüğünde Bolşevik Parti'ye yakın bir tutum aldı.
Rusya'ya döndükten sonra Petrograd Sovyeti Başkanlığına seçildi. Bu sıfatıyla Rus ihtilalinin alt yapısının hazırlanmasında, ayaklanmaların örgütlenmesinde ve yönetiminde aktif ve önemli bir rol üstlendi.
İhtilalin gerçekleşmesinde ve Rus Çarlığı'nın yıkılmasında büyük pay sahibi olanlardan biri oldu. Devrim sonrasında Lenin'in önemli adamlarından biriydi. Önce Dışişleri, daha sonra Savaş Bakanlığına getirildi.
En önemli faaliyeti ise Kızılordu'ydu. Başkumandan sıfatıyla Kızılordu'nun kurulması görevi kendisine verildikten sonra bunu gerçekleştirdi. İhtilal sonrası meydana gelen karışıklıklar ve iç ayaklanmalar boyunca orduyu idare etti.
Komünist Enternasyonal'in kurulmasında da önemli rol oynadı. İlk beş kongrenin programları ve bildirileri onun tarafından hazırlandı.
Sorunların çözümünde sergilediği farklı tutum ve fikirleri yüzünden parti çoğunluğuyla ters düştü. Sendikaların devletleştirilmesini ve devlete bağımlı bir şekilde faaliyet göstermelerini savundu.
Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın yenilgisini onaylayan Brest-Litovsk Antlaşması'nı Rusya adına Troçki imzaladı. Bu antlaşma ile Rusya, 1878'de ele geçirdiği Kars, Ardahan ve Batum'u Osmanlı'ya geri veriyordu.
Lenin'in 1924'te ölümünden sonra Stalin ile iktidar mücadelesine girişti. Bu mücadelede giderek güç kaybetti ve teker teker elinde bulunan yetkilerini kaybetti. Savaş Komiserliği görevinden alındı.
Siyasi Büro ve sonra Komünist Enternasyonal Yürütme Kurulu Merkez Komitesi'nden alındı. Taraftarlarının St. Petersburg'da sokak gösterileri yapmalarından sonra parti üyeliğinden atıldı. Böylece 2 yılda tüm yetkileri elinden alındı.
1927'de yapılan 15'inci Komünist Kongre'de parti üyeliğinden atıldı ve sürgün hayatı Kazakistan'da Alma Ata yakınlarındaki Semyonov-Tiyanşansky bölgesinde başladı. Sürgün hayatı sırasında 26 yaşındaki Nina'yı kaybetti.
18 ocak 1929'da Sovyet Ceza Kanunu'nun 58/10 maddesine göre karşı devrimcilik ve yasadışı Sovyet partisi kurmak suçlamasıyla SSCB'den kovuldu. 1929-33 yılları arasında İstanbul Büyükada'da sürgün yaşadı.
Kaldığı yer çok sıkı güvenlik önlemleriyle korundu. Düzenli olarak balığa çıkardı, yemek seçmez, sigara içmez yanında da içilmesine izin vermezdi. Sakin bir hayat sürdü, bu sırada bazı hatıra ve düşüncelerini kaleme aldı ve yayımladı.
Bu anlamda İstanbul yılları onun için verimli geçtiği gibi onun için olaylar da oldu. 20 şubat 1932'de Stalin tarafından Sovyet vatandaşlığından atıldığında İstanbul'daydı.
İstanbul'da, 'Sürekli Devrim', 'İspanya Devrimi', 'Stalin Grubunun Hatası', 'Rus Devrimi Tarihi', 'Rus Devrimi Savunmada', 'Çin Devriminin Sorunları' isimli kitaplarını yazdı.
17 temmuz 1933'te aldığı vizeyle Fransa'ya giden Troçki burada 2 yıl kaldı ve sınırdışı edildi. Sonra Norveç'e gittiyse de burada da 2 yıl kaldıktan sonra terk etmek zorunda kaldı. 9 ocak 1937'de Meksika'ya sığındı.
1940 yılında GPU ajanı olan Ramon Mercader adlı Stalinist bir İspanyalı, gazeteci kılığında, röportaj yapmak bahanesiyle kaldığı evine gitti. Fırsatı bulduğu bir sırada, başına kazmayla vurarak Troçki'yi ağır yaraladı.
Troçki saldırganla boğuştuğu sırada odaya giren korumaları Mercader'e saldırdı. Troçki korumalarına, "onu öldürmeyin, anlatacak bir hikayesi var" diye seslendi. Aldığı yaranın etkisiyle ertesi gün öldü.
Günün diğer önemli olayları
1462: Cebelitarık, İspanyollar tarafından zapt edildi.
1516: Gaziantep, Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusunca feth edildi.
1625: Fransız oyun yazarı Thomas Corneille doğdu.
1921: Uluslararası Atletizm Federasyonu kuruldu. Önceki tüm en iyi dereceler dünya rekoru olarak tescil edildi.
1922: Türkiye Sosyalist İşçi Fırkası kuruldu.
1922: Hakimiyeti Milliye gazetesinde yanıltıcı bir haber yer aldı: "Mustafa Kemal Paşa, 21 ağustos pazartesi, saat 16.00'da, Çankaya'daki köşklerinde, şehrimiz siyasi ileri gelenlerine bir çay ziyafeti vereceklerdir."
1936: 9 Eylül Panayırı, İzmir Enternasyonal Fuarı adını aldı.
1968: Çekoslovakya, SSCB ve Varşova Paktı ülkelerince işgal edildi. Aleksandr Dubçek ve diğer liberalleşme yanlısı komünist liderler tutuklandı. Sovyet tankları, Prag sokaklarında halkın direnişiyle karşılaştı.
1979: Ankara Bahçelievler'de Türkiye İşçi Partisi üyesi yedi gencin öldürülmelerinden sanık sekiz ülkücünün yargılanmasına başlandı.
1979: Şair Ömer Faruk Toprak, 59 yaşında hayata veda etti.
1982: Hakkındaki 2 ay 27 günlük kesinleşmiş cezası ertelenmeyen Bülent Ecevit, Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'ne kondu.
1987: Yüksek Seçim Kurulu radyo ve televizyonda siyasi partiler adına konuşacak kişilerin parti üyesi olmasına karar verdi. Bu karar sonucu Süleyman Demirel, Bülent Ecevit ve diğer yasaklı liderler radyo ve televizyonda konuşamadı.
1988: Irak-İran Savaşı sona erdi.
1990: Türk hafif müziği sanatçısı Ayla Dikmen yaşamını yitirdi.
1991: Cumhuriyet gazetesi sahibi ve başyazarı Nadir Nadi yaşama gözlerini yumdu.
1991: Estonya tam bağımsızlık ilan etti.
1998: Maliye Bakanlığı, kapatılan Refah Partisi'nin malvarlığı incelemeleri sırasında, 1.2 trilyon lira nakit açığı buldu.
Tarihte bugün: 19 Ağustos
Profesör Parrot ile beraberindeki grup, 1829 yılında Ağrı Dağı'nın zirvesine çıkan ilk insanlar oldu.
Ağrı Dağı ya da resmi adıyla Büyük Ağrı Dağı, Türkiye'nin en yüksek dağıdır. Dorukları karla kaplı volkanik dağ, Türkiye'nin doğu ucunda, Ağrı sınırları içerisinde yer alır. Dağ, İran'a 16, Ermenistan'a 32 kilometre uzaklıktadır.
Ağrı Dağı, 5 bin 165 metrelik rakımıyla, Anadolu'nun en yüksek doruğudur. 4 bin metreye kadar bazalt, daha sonra sonraki yükseklikte andezit lavlarından oluşarak volkanik özellikler gösterir.
Ağrı Dağı'nın doruğunda bir örtü buzulu vardır. Doğu yüzünde Serdarbulak yaylası ve 3 bin 896 metre yükseklikteki Küçük Ağrı Dağı yer alır.
Yaygın bir inanışa göre, Eski Ahit'teki Tekvin babında Hz. Nuh'un gemisinin karaya oturduğu dağ burasıdır. 1950'lerde, havadan çekilen fotoğraflardaki gemiye benzeyen şekiller Nuh'un gemisinin bulunduğu yönünde yorumlandı, ancak daha sonra bu iddiaların asılsız olduğu ortaya çıktı.
Kutsal kitaplarda adı geçen Ağrı Dağı'nın farklı dillerde bir çok ismi vardır. Başlıcaları, Ararat, Kuh-i Nuh, Cebel-ül Haris'tir.
Marco Polo'nun, "hiçbir zaman çıkılamaz" dediği dağa ilk tırmanış, kayıtlara göre 19 ağustos 1829'da Prof. Frederik Von Parrot tarafından gerçekleştirildi.
İlk kış solo tırmanışı ise 21 şubat 1970'te, Dağcılık Federasyonu eski başkanlarından Dr. Bozkurt Ergör yaptı. 1980'lerde binlerce dağcı Ağrı Dağı'nı ziyaret etti.
Hem Büyük Ağrı hem de Küçük Ağrı'ya tırmanış 1990 yılında yasaklandı. 1998'de Dağcılık Federasyonu'nun bir grup dağcıya izin vermesiyle bu yasak kaldırıldı.
Ağrı Dağı
Doruk yüksekliği: 5 bin 165 metre
Koordinatları: 39 derece kuzey, 44 derece doğu
Yeri: Ağrı, Türkiye
Sıradağlar: Kafkaslar
Türü: Volkanik
Günün diğer önemli olayları
1662: İlk hesap makinesini yapan Fransız filozof ve matematikçi Blaise Pascal hayata veda etti.
1915: Mustafa Kemal, 16'ncı Kolordu ve aynı zamanda Anafartalar Grubu Komutanı oldu.
1915: Tevfik Fikret, 48 yaşında Aşiyan'da yaşama gözlerini yumdu.
1927: Ortodoks kilisesi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği yönetimini tanıdı.
1934: Hitler, meclisin kararıyla Führer ilan edildi.
1936: İspanyol yazar Federico Garcia Lorca, Granada'da milliyetçiler tarafından kurşuna dizildi.
1939: Adalet Bakanlığı'nın yayımladığı genelgeyle, boşanmak için her iki tarafın da dilekçe vermesi zorunluluğu getirildi.
1945: Tevfik Fikret'in Aşiyan adını verdiği evi, müze olarak düzenlenerek halka açıldı.
1946: Çin'de iç savaş başladı.
1946: Eski ABD Başkanı Bill Clinton doğdu.
1952: Türkiye güzeli Günseli Başar Avrupa güzellik kraliçesi seçildi.
1960: Sovyetler Birliği, hava sahası üzerinde keşif uçuşu yapan ABD casus uçağı düşürüldü. Pilot Gary Powers tutuklandı.
1966: Varto'da meydana gelen 6.9 büyüklüğündeki depremde 2 bin 394 kişi öldü.
1969: MHP lideri Alparslan Türkeş, "27 mayıs ihtilaline taraftar değildim. Fakat bunun bir partinin lehine veya aleyhine yapılmasına mani olmak, sol temayülleri önlemek maksadıyla, ihtilalin başında yer almaya çalıştım" dedi.
1974: Rumlar, Kıbrıs'taki ABD elçisi Roger Davies'i öldürdü.
1976: Gazetelerin para ikramiyesi dağıtması yasaklandı.
1978: İstanbul'daki Kariye Müzesi soyuldu.
1993: İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi Genel Müdürü Ergun Göknel, hakkındaki yolsuzluk iddiaları nedeniyle tutuklandı.
1996: Adalet Bakanı Şevket Kazan, "Irak'ta Kuran'ın yarısını ezberleyen mahkumlar tahliye ediliyor. Biz de uygulayabiliriz" dedi.
1998: Tehditle tahsilat yapmak ve adam öldürmeye azmettirmek suçlarından aranan Sedat Peker, Romanya'dan Türkiye'ye gelerek teslim oldu.
2005: 'Aşık Beyani' olarak tanınan halk ozanı İbrahim Güleç, trafik kazasında yaşamını yitirdi.
Tarihte bugün: 18 Ağustos
Moğol hükümdarı Cengiz Han 1227 yılında attan düşerek öldü.
Büyük Moğol imparatoru Cengiz Han (Moğolca Tengiz Khan) 1162 ile 18 ağustos 1227 tarihleri arasında yaşadı. Tarihteki en büyük ülkeye hükmetti.
Asıl adı, demirci anlamına gelen Temuçin'di. Bu ismi, babası Tatarlarla yaptığı savaşta ele geçirip öldürdüğü Tatar reisi Temuçin Uge'den esinlenerek vermişti.
Moğolistan'ın Hentiy Aymag eyaletinin Batshireet şehrinde doğdu. Elinde kan pıhtısı ile doğması, günün inanışına göre Cengiz Han'ın büyük bir lider olacağına işaret ediyordu.
Alt kabilelerden biri olan Borjigin kabilesinin lideri Yesügey'in oğlu olarak doğan Cengiz Han, 9 yaşındayken babasını Tatarların zehirleyerek öldürmesi sonucu kaybetti.
Merkitler, karısı Börte'yi kaçırınca, kan kardeşi Camuga ve babasının arkadaşı Keraitlerin lideri Togril Han ile Merkit kamplarını basıp Merkit kabilesini yok etti ve karısını kurtardı.
Cengiz Han'ın ordusunda birçok Türk boyu da vardı ve bu yüzden Cengiz Han'ın Türk tarihinde de önemli bir rol oynadığı söylenebilir. Hatta Türk olduğu konusunda iddialar dahi vardır.
Çin Seddi'ni birçok kez aştı. Cengiz Han'ın uzattığı barış elini reddettiği gibi, gönderdiği elçileri ve tüccarları da öldüren Harzemşah Devleti, Büyük Kaan'ın gazabına uğradı.
Başkomutanı Subedey, birlikleriyle Hazar Denizi'nin batısından Karadeniz'e çıktı, oradan Polonya'ya kadar ilerledi ve yolu üzerinde karşısına çıkan birçok orduyu yok etti.
Cengiz Han son olarak Çin seferine çıktı ve Kansu yakınlarında attan düşerek öldü. Doğduğu kent Hentiy'de kutsal Burhan Haldun dağına yakın, ama şimdiye kadar bilinmeyen bir yere gömüldü.
Mezarının şimdiye dek bulunamamasının sebebi, yeri belli olmasın diye aynı yerdeki nehir yatağı değiştirilmesi ve sonra da merasime katılan herkesin öldürülmesidir.
Hem doğuda hem de batıda hala mistik bir kişilik ve askeri bir deha olarak kabul edilen Cengiz Han hakkında onlarca film çekildi.
Günün diğer önemli olayları
1909: İngiltere'de seçme ve seçilme hakkı isteyen kadınlar, başbakanın trenini taşladı.
1932: Keriman Halis dünya güzeli seçildi. Atatürk'e gönderdiği mektupta, "bu başarım, sizin memleket kadınlarına öğrettiğiniz fikirlerin eseridir" dedi.
1933: 'Sudaki Bıçak', 'Rosemary'nin Bebeği' gibi filmleriyle tanınan Polonyalı yönetmen Roman Polanski doğdu.
1937: 'Butch Cassidy ve Sundance Kid', 'Başkanın Bütün Adamları' gibi filmlerin ABD'li oyuncusu Robert Redford hayata gözlerini açtı.
1949: Erzurum, Erzincan ve Bingöl'ü etkileyen depremde 315 kişi öldü.
1952: İzmir, NATO'nun güneydoğu karargah merkezi oldu.
1961: Türkiye'de ilk kez bir banka soyuldu. Bankayı soyan Necdet Elmas, 30 ağustosta yakalandı.
1964: Güney Afrika, ırkçı politikaları yüzünden olimpiyatlardan men edildi. Yasak, 1992 Barcelona'ya kadar sürdü.
1974: Kıbrıs'ta ateşkes ancak 6 saat sürdü. Rumların ateş etmesine Türk birlikleri karşılık verdi.
1979: Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Faruk Sükan, Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel ve ailesinin 361 milyon liralık vergi borcu olduğunu açıkladı.
1985: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Bedrettin Dalan, "AIDS homoseksüellere tanrının bir gazabıdır" dedi.
1993: Başbakan Tansu Çiller, özelleştirme alanındaki ilk uygulamanın telekomünikasyon sektöründe olacağını söyledi.
1995: Bosna İçin İnsanlık Girişimi adı altında toplanan Türk aydınları Bosna'ya gitti.
1998: Rusya'daki ekonomik kriz tüm dünyayı sarstı. Rusya bütün dış borç ödemelerini durdurdu.
Tarihte bugün: 17 Ağustos
1999 yılında merkez üssü Gölcük olan Marmara Depremi meydana geldi. Saat 03.02'de başlayan ve 45 saniye süren 7.4 büyüklüğündeki depremde, resmi açıklamalara göre 17 bin 840 kişi öldü, 43 bin 953 kişi yaralandı.
Tarih 17 ağustos 1999... Saatler sabaha karşı 03.02'yi gösterdiğinde Marmara, son zamanların en büyük depremiyle sarsıldı. 7.4 büyüklüğündeki deprem, Türkiye'nin unutulan deprem gerçeğini bir kez daha gözler önüne serdi.
Marmara'yı vuran deprem felaketinin üzerinden tam yedi yıl geçti. 17 ağustos 1999 sabahından bu yana, bölgede yaralar sarılmaya çalışılsa da, depremin insanların hafızalarında bıraktığı derin izler tazeliğini koruyor.
Marmara depreminin ardından Türkiye yeni bir döneme girdi. Şimdiye kadar depremi bilmeyen Türkiye, kendi gerçekliğinin farkına vardı. Peki yedi yılda Türkiye'de ne değişti? Türkiye, Marmara'da beklenen olası depreme ne kadar hazır? 17 ağustosta kaybedilen ve yıkılan hayatlar topluma neyi, ne kadar öğretti?
Türkiye depreme hazır mı?
Bu noktada yapılan çalışmalar gösteriyor ki, Türkiye önemli dersler almasına rağmen, her an tekrarlanabilecek bu felakete hazır değil. Ulusal Deprem Konseyi'nin raporuna göre, nüfus artışı ve gelişme hızına bağlı olarak gelecek afetlerdeki kayıp ihtimali her geçen gün daha da artıyor.
Türkiye'de yapılan istatistiki çalışmalar, her 1.5 yılda bir şiddetli deprem, her 3 yılda bir çok şiddetli deprem, 35-40 yılda bir ise yıkıcı deprem meydana geldiğini ortaya koyuyor.
Türkiye topraklarının yüzde 92'si değişik deprem tehlikesiyle karşı karşıya. Nüfusun yüzde 95'i deprem riski altında yaşıyor. Büyük sanayi merkezlerinin yüzde 98'i, barajların yüzde 92'si yine deprem bölgelerinde yer alıyor.
Depremin üzerinden geçen yedi yılda arama-kurtarma kapasitesi 1999 yılı öncesine oranla önemli ölçüde geliştirildi, ancak olası bir depremde can kaybı sayısının artmasına yol açan faktörlere karşı hala önemli adımlar atılabilmiş değil.
Hasarlı ruhlar...
Marmara depremi, ardında yıkık binalar ve yaşamların yanısıra, hasarlı ruhlar da bıraktı. 17 ağustos gecesini yaşayanlar ve hala yaşamakta olanlar, geri dönüşü ve tedavisi olmayan psikolojik travmalarla her gün yeniden sarsılıyor.
20 bine yakın kişinin ölümüne, 60 bin kişinin ise yaralanmasına neden olan ve Türkiye'nin 20'nci yüzyılda gördüğü en büyük doğal felaket olarak nitelenen deprem, insanları derin bir üzüntüye ve ağır bir yıkıntıya sürükledi.
Yaşanan kaos ve travmatik problemlerin temel sebebi, deprem konusunda gerekli ve yeterli bilgilere sahip olmayan insanların gerektiği gibi depreme hazırlık yapamaması oldu.
Depremle yaşamayı öğrenmeye çalışmanın yanı sıra insanlar, günlük hayat literatürlerine, fay hattı, öncü ve artçı sarsıntı gibi deprem terimlerini acı bir tecrübeyle ekledi.
Depremin öldürücü ve yıpratıcı etkisine hazırlıksız yakalananlar, depremin ilk gününde kendi yarasını kendisi sarmaya çalışarak, bütün tecrübesizliğine rağmen yardımlaşma duygusuyla hereket etti.
Böyle büyük bir felaketi yaşayan insanların direncini artıran en önemli etken ise bütün olumsuzluklara rağmen yaşatılmaya çalışılan manevi değerler oldu.
Büyük depremler yaşamış bir ülke olarak, Türkiye'de deprem bilincinin artırılması gerektiğini ifade eden uzmanlar, depreme karşı en büyük önlemin eğitim olduğunu her fırsatta dile getiriyor.
Marmara depreminden sonra Türk tarihinin en büyük sosyal yardımlaşma kampanyasının yaşandığı ise su götürmez bir gerçek.
Günün diğer önemli olayları
1864: Türk edebiyatının önemli isimlerinden Hüseyin Rahmi Gürpınar doğdu.
1907: II. Abdülhamid, motosiklet ve otomobil gibi sıvı yakıtlı çağdaş taşıtların ithaline izin verdi.
1915: Çanakkale'de Kireçtepe muharebesi kazanıldı.
1922: Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz öncesinde gece gizlice cepheye hareket etti.
1945: Japon işgalinden kurtulan Endonezya bağımsızlığını kazandı.
1945: 'Avcı', 'Kızgın Boğa', 'Taksi Şoförü' filmlerinin unutulmaz oyuncusu Oscar ödüllü Robert de Niro doğdu.
1952: Türkiye ve Yunanistan, Ege Denizi'nde ortak tatbikata başladı.
1964: Siirt'in Hemşo yöresinde petrol damarı bulundu.
1969: ABD'deki Camille tayfununda 248 kişi öldü.
1969: Türkiye sağır ve dilsizler kraliçesi Sevil Tez, Belgrad'da düzenlenen yarışmada dünya güzeli seçildi.
1978: İran'da Şah rejimine karşı iç savaş başlatıldı.
1987: Alman Nazi liderlerinden Rudolf Hess öldü.
1987: Alman tenisçi Steffi Graf, bayanlar klasmanında Martina Navratilova'yı geçerek birinciliğe yükseldi.
1990: İncirlik Hava Üssü'nün kapıları ilk kez basına açıldı.
1998: Alaattin Çakıcı, Fransa'nın Nice kentinde yakalandı.
2000: Sinema ve tiyatro sanatçısı Selim Naşit Özcan, İstanbul'da hayata veda etti.
Tarihte bugün: 16 Ağustos
Rock'n roll kralı Elvis Presley 1977 yılında evinde ölü bulundu.
Elvis Aaron Presley, 8 ocak 1935'te Tupelo, Missisippi'de doğdu. Çocukluğu boyunca Pentecostal kilise korosunda şarkı söyledi. 1948'de ailesi Memphis'e yerleşti.
Blues ve cazla tanışması ve bu müzik türlerine ilgi duyması onu şarkı söylemeye itti. 1953'te liseden mezun olduğunda müzik firmalarının kapısını aşındırmaya başlamıştı.
'My Happiness' ve 'That's When Your Heartaches Begin' parçalarını annesine doğumgünü hediyesi olarak yazmıştı.
Memphis Recording ve Sun Recording'e giderek sesini dinlemelerini istedi. Plak yapımcısı ve müzik şirketi sahibi Sam Phillips, Elvis'in ses tonundan ve müzik tarzından çok etkilendi.
1954'te gitarda Scotty Moore, bas gitarda Bill Black ile birlikte üçlü ilk stüdyo kayıtlarını yaptılar. 'That's All Right' ve 'Blue Moon of Kentucky' country, blues tarzında hareketli rock'n roll parçalarıydı.
Sun Records'la yaptığı kontrat RCA Record firmasına satılınca yavaş yavaş kariyer basamaklarını tırmanmaya başlamıştı.
Bu sıralarda çıkardıkları beş single gençlerin ilgisini çekerek müzik listelerinde ilk 10'a girmeye başlamıştı. Bu beş single içinde en ilgi çeken parça ise 'I Forgot to Remember to Forget' olmuş ve country listelerine bir numaradan girmişti.
'Heartbreak Hotel' parçası ise Elvis Presley'in tekrar müzik listelerine girip sekiz hafta boyunca listelerde kalmasıyla son buldu. Ed Sullivan'ın televizyon programına çıkan Elvis Presley, hareketleri ve konuşmasıyla ilgi çekti.
Bu ilginin farkına varan ve onların doğrudan kalplerinde son bulan parçalarla karşılık veren Elvis bu dönemde 'Don't Be Cruel', 'Hound Dog', 'Love Me Tender', 'All Shook Up' ve 'Jailhouse Rock' parçalarını yaptı.
'I Want You, I Need You, I Love You' parçasıyla 11 hafta boyunca listerde kalan Elvis hızla yükseliyordu. 1956 kasımında 'Love Me Tender' filmyle kamera karşısına geçti. Böylece Elvis'in Hollywood serüveni başladı.
Bu filmden iki ay önce 'Love Me Tender'ı televizyon ekranlarında, onu izleyen 54 milyon izleyici önünde söyleyerek ününe ün kattı. Artık ABD onu konuşmaya, onu dinlemeye başladı. Fakat o büyük felaket bilinmiyordu.
1955'in sonlarına doğru, Dj Bill Randle'nın kariyerini anlatan 'The Pied Piper of Cleveland' adlı belgeselde göründü. Film Elvis Presley de dahil sanatçıların sahne performanslarını mercek altına alıyordu.
Bu film sadece Cleveland'da bir defa gösterildi, ayrıca şu anda nerede olduğu bilinmediğinden bazı Elvis araştırmacıları bu filmin hiç var olmadığını iddia etseler de bu doğru değildir.
'Love Me Tender' filmiyle gerçek anlamda başlayan sinema yolculuğu toplam 31 film sürdü. Bu filmler genelde müzikal olup, Elvis'in asi bir rock'n roll şarkıcısı halinden herkese hitap eden, uysal haline geçişini göstermektedir.
Elvis, bütün yönetmenleri tarafından övülmüş, şöhretine rağmen çok çalışkan ve nazik oluşundan dem vurulmuştu. 'Jailhouse Rock' (1957), 'King Creole' (1958) ve 'Flaming Star' (1960) en iyi fimleri olarak anılır.
1973 yılında eşinden boşanan Elvis Presley, 1977 yılında Indianapolis'deki son konserinden sonra 16 ağustos 1977'de hayata veda etti.
Açıklama yapan doktoru Jerry Francisco, ölümüne kalp yetmezliğinin neden olduğunu söyledi. Tüm dünyada milyonlarca hayranı bulunan Elvis Presley, rock'n roll müziğinin öncüsü, kralı ve babası olarak anılır.
Günün diğer önemli olayları
1556: İstanbul'daki Süleymaniye Camisi törenle açıldı.
1925: Charlie Chaplin'in 'Altına Hücum' adlı filmi gösterime girdi.
1945: Roman yazarı Mahmut Yesari, 50 yaşında İstanbul'da hayata veda etti.
1948: Milli Kütüphane Ankara'da hizmete açıldı.
1953: Papa XII. Pius'un verdiği imtiyazla İzmir Selçuk'ta inşa edilen Meryemana Evi açıldı. Kutsal Meryem'in son günlerini yaşadığı yerlerden biri olarak kabul edilen Bülbül Dağı'ndaki Meryemana Evi'nde yapılan törenle Hıristiyanlar hacı oldu.
1954: Murat Güler, Manş Denizi'ni yüzerek geçen ilk Türk oldu.
1958: ABD'li şarkıcı Madonna doğdu.
1962: Türk hava sahasını ihlal eden iki Irak uçağı düşürüldü. Irak iki gün sonra Türkiye'ye bir nota verdi ve Türkiye'yi Molla Mustafa Barzani'ye yardım etmekle suçladı.
1974: Kıbrıs'ta ikinci barış harekatının son günü Lefke ve Omorfo alındı. Lefkoşa bombalandı.
1983: Milliyet gazetesinin yayını İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından durduruldu.
1996: Şanlıurfa'da sezaryenle anne olan Müzeyyen Işıkgöz, Kızılay'dan alınan kandan AIDS'e yol açan HIV virüsü kaptı.
1997: İlköğretimin 8 yıl zorunlu ve kesintisiz olmasını öngören yasa tasarısı, 242'ye karşı 277 oyla TBMM'de kabul edildi.
