Tarihte Bugün

Tarihte bugün: 1 Ekim
Afyonkarahisar Dinar'da 6.1 büyüklüğündeki depremde 90 kişi öldü, 250 kişi yaralandı.

1730- Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşa, Patrona Halil isyanını çıkaranların istekleri doğrultusunda Padişah III. Ahmet
tarafından boğduruldu.
1931- Ressam Ruhi Arel, 51 yaşında öldü.
1942- Bakanlar Kurulu, eğlence yerlerinin saat 22.00'de kapatılması kararı aldı.
1949- Mao Zedong önderliğinde Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Mao, Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilk başkanı seçildi.
1950- Şair Ali Faik Ozansoy, öldü.
1951- Hava Harp Okulu açıldı.
1956- Yazar Eflatun Cem Güney, Andersen Masal Ödülü'nü kazandı.
1963- Cezayir Devlet Başkanı Ahmet Bin Bella, ülkede Fransızlara ait tüm toprakların kamulaştırılması emrini verdi.
1972- Boksör Cemal Kamacı, 63,5 a Avrupa Şampiyonu oldu.
1985- İsrail güçlerinin, Tunus'taki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) bürolarına düzenlediği hava saldırısında 68 kişi öldü.
1987- Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği devlet başkanlığını üstlendi.
1992- Bitlis'in merkeze bağlı Cevizdalı köyüne saldıran teröristler, aralarında çocuk ve kadınların da bulunduğu 37 kişiyi
öldürdü, 20 kişiyi yaraladı, 13 korucuyu kaçırdı.
1992- Kadınların da harp okullarına alınmasına ilişkin yasa tasarısı, TBMM'de kabul edildi.
1995- Afyonkarahisar Dinar'da 6.1 büyüklüğündeki depremde 90 kişi öldü, 250 kişi yaralandı.
1998- Terör örgütüne destek veren, elebaşını barındıran Suriye'ye karşı, önce Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Atilla Ateş,
ardından Başbakan Mesut Yılmaz, uyarılarda bulundu.Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, TBMM'nin yeni yasama yılı açılışındaki
konuşmasında: ''Sabrımız taşmak üzeredir'' dedi.
2004- Hatay'ın İskenderun ilçesinde batan MV-Ulla gemisinin acentesine, denizi kirlettiği gerekçesiyle Hatay İl Çevre ve
Orman Müdürlüğünce 149 milyar lira ceza verildi.
2005- Kocaeli Ford Otosan Rallisi'nde yarış araçlarından birinin çarpması sonucu ağır yaralanan Kanal D kameramanı Besim
Kemal Dede, vefat etti.



Tarihte bugün: 2 Ekim
Mustafa Kemal'in ''geldikleri gibi giderler'' dediği işgal güçlerine ait son birlik, 2 ekim 1923'te İstanbul'dan ayrıldı.

1187- Selahaddin Eyyubi, Kudüs'ü zapt ederek 88 yıllık Frank işgaline son verdi.
1608- Modern teleskopun prototipi Jan Lippershey tarafından yapıldı.
1730- III. Ahmet'in halledilmesiyle I. Mahmut tahta çıktı.
1730- Divan şairi Nedim, 48 yaşında öldü.
1836- Darwin, Brezilya, Galapagos Adaları ve Yeni Zelanda'yı kapsayan 5 yıllık gezisinden İngiltere'ye döndü. Bu çalışmaları,
1859'da yayınlayacağı ''Türlerin Kökeni'' adlı çalışmasının kaynağını oluşturdu.
1923- İstanbul'a 13 Kasım 1918'de gelen ve 16 Mart 1920'de kenti tamamen işgal eden İtilaf Devletleri'nin son birlikleri,
Dolmabahçe rıhtımından gemilere binerek kenti terk ettiler.
1953- Batı Almanya, NATO'ya kabul edildi.
1957- Orta Doğu Teknik Üniversitesinin temeli atıldı.
1963- Sivas Kongresi Heyeti Temsiliye üyelerine ve Birinci TBMM üyeliklerine aylık bağlayan kanun kabul edildi.
1963- Kurtuluş Savaşı komutanlarından Refet Bele öldü.
1964- Bilim adamları, sigaranın kanser nedeni olabileceği yönündeki bulguları açıkladılar.
1970- Ankara'da, Merkezi Antlaşma Örgütü CENTO binasına bomba atıldı.
1973- Operet sanatçısı, besteci Cemal Sahir Kehlibağcıoğlu 73 yaşında öldü. 1974- Eski Milli Birlik Komitesi üyesi General
Cemal Madanoğlu ve arkadaşları Sıkıyönetim Askeri Mahkemesindeki ''Cunta'' davasında beraat ettiler.
1975- ABD, Türkiye'ye konulan silaha ambargosunu kısmen kaldırdı.
1976- Dünya Ağır Sıklet Boks Şampiyonu Muhammed Ali Clay İstanbul'a geldi. 1984- 12 Eylül 1980 sonrası ilk grev Tuzla'da iki
tersanede başladı.
1985- Aktör Rock Hudson, AIDS'e yenik düşerek 59 yaşında Beverly Hills'deki evinde öldü.
1989- TV-3 ile GAP TV yayına başladı.
1992- Ege Denizi'ndeki tatbikatlar sırasında, ABD'ye ait uçak gemisi Saratoga'dan atılan iki füze ''Muavenet Muhribi''ne
isabet etti; gemi komutanıyla beraber 5 denizci şehit oldu, 13 personel yaralandı.
2005- Ressam Münip Özben vefat etti.



Tarihte bugün: 3 Ekim
1906 yılında bugün, Berlin'de toplanan I. Telsiz Telgraf Kongresi'nde 'S.O.S' tehlike sinyali olarak kabul edildi.

1922- Mudanya Konferansı başladı. Mütareke 11 ekim 1922'de imzalandı.
1922- İlk 'faks' (facsimile photo) Washington DC'de telefon hattı üzerinden gönderildi.
1926- Atatürk'ün ilk heykeli İstanbul Sarayburnu'nda açıldı.
1929- Sırp Krallığı, Hırvatlar ve Slovenler, adlarını 'Yugoslavya Krallığı' olarak değiştirdi.
1931- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hizmete açıldı.
1932- Bağımsızlığını kazanan Irak, Milletler Cemiyeti'ne katıldı.
1951- Fenerbahçeli milli futbolcu Lefter Küçükandonyadis, 17 bin 500 liralık transfer ücretiyle İtalya'nın Fiorentina
takımına transfer oldu.
1952- İngiltere ilk atom bombası denemesini Monte Bello adasında yaptı.
1960- Yüksek Adalet Divanı Yassıada'da çalışmalarına başladı.
1966- İstanbul Kadıköy'deki son tramvay hattı kaldırıldı.
1968- Fenerbahçe futbol takımı İngiltere şampiyonu Manchester City'yi İstanbul'da 2-1 yendi. Fenerbahçe, Avrupa Şampiyon
Kulüpler Kupası'nda ikinci tura yükseldi.
1971- Sovyetler Birliği ile ABD arasında kısa adı 'SALT' olan Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşması imzalandı.
1984- Yazar Muazzez Tahsin Berkand öldü.
1993- Emekli Büyükelçi, Barış Derneği Başkanı Mahmut Şerafettin Dikerdem 77 yaşında öldü.
1994- II. Nükleer Karşıtı Kongre İstanbul'da toplandı.
1997- Avrasya feribotunu kaçırmaktan mahkum Muhammed Emin Tokcan ile Viskhan Abdurrahmanov firar etti.
1999- Sony firmasının kurucusu Akio Morita 78 yaşında öldü.
2004- Çocuk psikolojisi alanında Türkiye'nin önde gelen isimlerinden Prof. Dr. Atalay Yörükoğlu vefat etti.
2005- 12 Eylül harekatını gerçekleştiren Milli Güvenlik Konseyi üyelerinden emekli Orgeneral Nurettin Ersin öldü.




Tarihte bugün: 4 Ekim
Rock kraliçesi Janis Joplin, 1970'te Hollywood'da bir otel odasında ölü bulundu.

19 ocak 1941'de Texas'ta dünyaya gelen Joplin, 1962'de ilk blues ve rock şarkılarını söylemeye başladı. Walter Creek grubuna
dahil olduktan sonra bir yarışmada derece aldılar. Bu olay Joplin'in hayatını değiştirdi.

1967'de Monterey Pop Festivali'nde adını iyice duyurdu Joplin. Grubuyla aldıkları albüm teklifi üzerine çalışmaya başladı ve
sonuç 1967'de grupla aynı adı taşıyan 'Big Brother & The Holding Company' albümü piyasaya çıktı.

1968'de çıkardığı 'Cheap Thrills' albümü rock tarihinin en iyi albümlerinden biri olarak anılır. Best Of niteliği taşıyan
albümün baştan sona hit'lerle doludur: 'Combination Of The Two', 'I Nedd a Man to Love', 'Summertime', 'Piece of My Heart',
'Turtle Blues', 'Oh Sweet Mary', 'Ball And Chain' ve 'Macig of Love'.

1969'da gruptan ayrıldı ve efsane grubu 'Kozmic Blues Band'i kurdu. Sam Andrew, Brad Champbell, Carnelius Flowers, Richard
Kermode, Gabriel Mekler, Moury Baker, Lonnie Castle, Roy Markowitz, Terry Clements ve Luis Gusco grupta yer alan isimler
oldu.

1969'da yeni grupla 'I Get Dem Ol Kozmic Blues Again Mama' isimli albümü çıkardı. Albümden öne çıkan parça sayısı bir önceki
albümle kıyaslanınca iç açıcı değildi ama Joplin'in sesi her şeyi kotarmaya yetiyordu.

Konserler hızla devam etti, Joplin artık ciddi bir problemle karşı karşıya kalmıştı: Uyuşturucu bağımlılığı. Bu yüzden
etrafındakiler onu yavaş yavaş terk etmeye başladı. 1969'da Woodstock'ı inleten sesler arasında o da yer alıyordu.

1970'de Full Tilt Boogie Band'i kurdu. 'Pearl' albümü çok kısa bir sürede kaydedildi. Albüm Joplin'in hayata ve müziğe vedası
niteliğindeydi. Joplin, parçalarının çoğunu yaşamına giren insanlar için hazırladığını dile getirdi.

4 ekim 1970'te Hollywood'da bir otel odasında ölü bulundu. Ölüm nedeninin aşırı dozda uyuşturucu kullanımı olduğu açıklandı.

Günün diğer önemli olayları

1883: Avrupa'nın ilk kıtalararası ekspresi olan 'Orient Express', Paris'ten ilk seferine çıktı. Belçikalı işadamı Georges
Nagelmackers'in hizmete soktuğu Orient Ekspres'in ilk seferinde, Paris'ten Varna Limanı'na kadar trenle gelen yolcular,
oradan buharlı bir gemiye binerek İstanbul'a hareket etti.
1903: Moskova'da yapılan bir araştırmaya göre, kent halkının yüzde 48'inin okuma yazma bilmediği belirtildi.
1931: Chester Gould tarafından yapılan ‘Dick Tracy’ komedi filminin ilk gösterimi yapıldı.
1931: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu.
1933: Gazi Mustafa Kemal, 10'uncu Yıl Nutku'nu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okudu.
1957: Rusya, 'Sputnik I'i uzaya gönderdi. Sputnik I, Rusya'nın ilk yapay uydusuydu.
1958: İlk transatlantik jet servisi, Londra ve New York arasında seferlerine başladı.
1979: THY'nin Kopenhag bürosuna patlayıcı madde atıldı. Saldırıyı ASALA üstlendi.
1986: Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu'na kişisel başvuru hakkını kabul etti.
1993: Rusya'nın başkenti Moskova'da ordunun parlamentoyu top ateşine tutması sonucu parlamenterler teslim oldu ve iki gün
süren çarpışmalarda 300'den fazla kişi yaşamını yitirdi.
1994: Emlakbank eski genel müdürü Engin Civan, rüşvet aldığı iddiasıyla tutuklanarak cezaevine gönderildi.
2002: 39'uncu Altın Portakal Festivali'nde En İyi Film ödülünü Nuri Bilge Ceylan'ın 'Uzak' adlı filmi aldı. Festivalde, En
İyi Yönetmen ödülü Nuri Bilge Ceylan'a, En İyi Erkek Oyuncu ödülünü Fırat Tanış'a, En İyi Kadın Oyuncu ödülü ise Meral Oğuz'a
verildi.



Tarihte bugün: 5 Ekim
Avusturya gazetesi 'Wiener Presse' 1896'da, Alman fizikçi Wilhelm Conrad Roentgen'in X ışınlarını bulduğunu açıkladı.

Wilhelm Conrad Roentgen, 1845'de Rheinland'da doğdu ve 1923'de Münih'de öldü. Hollanda ve İsviçre'de öğrenim gördü.
Strasbourg, Giessen, Wurzburg ve Münih üniversitelerinde fizik profesörü olarak görev yaptı.

1885'de kutuplanmış bir yalıtkan hareketinin, bir akımla aynı manyetik etkileri gösterdiğini açıkladı. Fakat asıl ününü,
1895'de X ışınlarını keşfetmesiyle kazandı.

Bu ışınları inceleyen Roentgen, X ışınlarının bir doğru boyunca yayıldığını, yansıma ve kırılmaya uğramadığını, elektrik veya
manyetik alanların etkisiyle yön değiştirmediğini ispatladı. X ışınlarının, cisimlerin içinden geçme kabiliyetlerini inceledi
ve bu ışınların havayı iyonlaştırdığını ortaya çıkardı.

1901'de tamamladığı araştırmaları sonucunda, aynı yılın Nobel Fizik Ödülü'ne değer görüldü. X veya G ışımalarının miktar
ölçümü birimine röntgen ismi verildi.

Günümüzde röntgen ışınları tıpta yoğunlukla kullanılmaktadır. Röntgenin tıpta kullanımı, X ışınlarının organik dokular
tarafından eşit olmayan derecelerde emilmesine dayanır. Eşit olmayan bu geçiş, radyolojik gölgeler meydana getirir.

Bunlar ya flüoresan bir ekranda (radyoskopi) ya da gümüş tuzlarının fotoğraf filmi üzerine müzikgenmesiyle (radyografi)
değerlendirilir. İncelenecek doku ile çevre doku arasında X ışınlarını geçirme miktarında bir fark yoksa, saydam olmayan
kontrast maddeler kullanılır.

X ışınları, ışık ışınlarıyla aynı özelliktedir, fakat frekansları daha büyüktür ve içinden geçtiği gazı iyonlaştırma özelliği
taşır.

X ışınlarının tespiti ve şiddetinin ölçülebilmesi için bu ışınlar, iyonlaşma odasından yani altın yapraklı elektroskopa bağlı
iki tablası bulunan gaz dolu bir kaptan geçirilir.

Bir X ışını demeti, saydam olmayan bir cisimden geçerken yavaş yavaş enerjisini bırakır. Kaybedilen enerji kalınlığa göre
artar veya azalır. Ayrıca dalga boyu kısa ışınlar, maddeye daha fazla etki eder ve ağır elementler daha fazla enerji yutar.

Bu özelliklerden dolayı, bir maddeye X ışını verilerek maddenin atom yapısı kesinlikle tespit edilebilir.

Günün diğer önemli olayları

1657: Osmanlı bilgini Katip Çelebi öldü.
1908: Bulgaristan, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etti.
1908: Avusturya imparatorunun ilhak notasını imzalamasıyla Bosna-Hersek, Osmanlı toprağı olmaktan çıktı.
1911: İtalyan kuvvetleri Gelibolu'yu işgal etti.
1925: İlk Cumhuriyet altını İstanbul Darphanesi'nde basıldı. İlk para Mustafa Kemal Paşa'ya gönderildi.
1926: İstanbul Boğazı'nda trenler için vapur seferleri başlatıldı.
1930: Dünyanın en büyük zeplini R.101 havada patladı: 44 kişi öldü.
1931: Başbakan İsmet İnönü ile Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ın Yunanistan'ı ziyaretleri sırasında, 1930 Türk-Yunan
Dostluk Antlaşması yürürlüğe konuldu.
1934: İspanya'da iç savaş başladı.
1947: Atina'da yapılan Akdeniz Atletizm Yarışmaları'nda Türkiye birinci oldu.
1953: Türkiye, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne 40 oyla üye seçildi.
1962: Beatles'ın ilk hit şarkısı 'Love Me Do' piyasaya çıktı.
1970: Enver Sedat, Mısır devlet başkanı oldu.
1979: İçişleri Bakanı Hasan Fehmi Güneş, bir aşk skandalı sonucu hükümetten istifa etti.
1979: Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat Ankara'ya geldi, FKÖ temsilciliği açıldı.
1988: Şili'de Pinochet rejimine karşı referandum yapıldı.
1989: Dalai Lama Nobel Barış Ödülü'nü aldı.
1996: Besteci Fehmi Ege 76 yaşında öldü.
1997: Altın Portakal Film Festivali sonuçlandı. En İyi Film ödülünü Ferzan Özpetek'in yönettiği 'Hamam' filmi aldı.



Tarihte bugün: 6 Ekim
Thomas Edison, 1889'da ilk hareketli resim gösterimini gerçekleştirdi.

İnsanlık tarihinin en büyük mucitlerinden biri olan Thomas Edison (11 şubat 1847-18 ekim 1931), ilköğrenimine başladıktan üç
ay sonra algılamasının yavaşlığı nedeniyle okuldan uzaklaştırıldı. Bundan sonraki üç yıl özel bir öğretmenden ders aldı.

Oniki yaşına geldiğinde Michael Faraday'ın kitaplarını okumaya başladı. Faraday'dan derinden etkilendi ve deneylerini
tekrarladı. Bir yandan da kendi deneylerine ağırlık vererek daha düzenli çalışmaya ve notlar tutmaya başladı.

1868'de kendine atölye kurdu ve geliştirdiği elektrikli bir oy kayıt makinesinin patentini aldı. Aygıt oldukça ilgi topladı
ama kimse tarafından satın alınmadı. Tüm parasını yitiren Edison, New York'a yerleşti.

Şansı, altın borsasının düzenlenmesinde kullanılan telgrafın bozulması üzerine döndü. Borsa yetkililerinin isteği üzerine
aygıtı tamir eden Edison, Western Union Telegraph Company'den geliştirilmekte olan telgraflı kayıt aygıtları üzerinde
yetkinleştirme çalışması yapma önerisi aldı.

1876'da Graham Bell'in geliştirdiği konuşan telgraf üzerinde çalışmaya başladı. Aygıta karbondan bir iletici ekleyerek
telefonu yetkinleştirdi. Ses dalgalarının dinamiği üzerine yaptığı bu çalışmalardan yararlanarak 1877'de sesi kaydedip
yineleyebilen gramafonu geliştirdi.

1878'de William Wallace'ın yaptığı 500 mum güçündeki ark lambasından etkilenen Edison, bundan daha güvenli olan ve daha ucuz
bir yöntemle çalışan yeni bir elektrik lambasını geliştirme çalışmasına girişti. Bu amaçla açtığı bir kampanyanın yardımıyla
önde gelen işadamlarının parasal desteğini sağladı ve Edison Electric Light Company'yi kurdu.

Oksijenle yanan elektrik arkı yerine havası boşaltılmış bir ortamda ışık yayan ve düşük akımla çalışan bir ampul yapmayı
tasarlıyordu. Bu amaçla 13 ay boyunca flaman olarak kullanabileceği bir metal tel yapmaya uğraştı.

Sonunda 21 ekim 1879'da özel yüksek voltajlı elektrik üreteçlerinden elde ettiği akımla çalışan karbon flamanlı elektrik
ampulünü halka tanıttı. Şimdi evlerimiz bu ampullerle aydınlanıyor.

Günün diğer önemli olayları

1889: Paris'teki ünlü revü bar 'Moulin Rouge', halka ilk kez kapılarını açtı.
1923: Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk Birlikleri İstanbul'a girdi ve İstanbul düşman işgalinden kurtuldu.
1923: ABD'li astronom Hubble, Andromeda Galaksisi'ni keşfetti.
1926: Türkiye'de ilk uçak fabrikası Kayseri'de açıldı.
1951: Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Stalin, ülkesinin atom bombasına sahip olduğunu açıkladı.
1964: Birinci Antalya Altın Portakal Film Şenliği başladı.
1968: Şair, yazar ve psikolog Sabri Esat Siyavuşgil 61 yaşında öldü.
1971: İzmir'de düzenlenen Akdeniz Oyunları televizyondan naklen verildi.
1981: Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, askeri bir tören sırasında öldürüldü. Suikastı Müslüman Kardeşler örgütü üstlendi.
1986: TRT'nin ikinci kanalı TRT2 çeşitli eğlence programlarıyla resmen açıldı.
1989: ABD'li sinema oyuncusu Bette Davis, 81 yaşında Fransa'nın Neuilly-Sur Seine şehrinde öldü.
1990: Sosyaldemokrat Halkçı Parti Parti Meclisi üyesi Doç.Dr. Bahriye Üçok, kargoyla gönderilen bombalı paketin patlaması
sonucu 71 yaşında öldü.



Tarihte bugün: 7 Ekim
Şair ve öykü yazarı Edgar Allan Poe, 1849'da 40 yaşındayken hayata veda etti.

19 ocak 1809'da Boston'da dünyaya gelen ve üç yaşında anne-babasını kaybeden Poe'nun yaşamı hiç kolay olmamıştı. Bir aile
tarafından evlat edinilen Poe'nun huzursuz ruhu ve uygun sayılmayana olan ilgisi, bir gölge gibi yaşamı boyunca onu izledi.

Yaşadığı trajedilerin etkisiyle mi karanlık ruhları anlattı, yoksa anlattığı karanlık ruhlar yaşadığı trajedinin edebiyata
yansıması mıydı bilinmez ama trajedinin, yaşamının her evresinde onu bir şekilde pençesine adığı kesmüzik.

Gençlik çağlarındaki asi davranışlarından dolayı eğitimini tamamlayamayan Poe, önce kumar oynadığı gerekçesi ile üvey
babasınca üniversiteden alındı, ardından girdiği askeri okul West Point'ten atıldı.

Tam yaşamında huzur ve denge aradığı dönemde kuzeni Virginia ile karşılaştı ve ona aşık oldu. Büyük aşkı evlilikle
sonuçlanmışsa da Virginia'nın vereme yakalanması ve ölümü Poe'yu hızla alkole ve delilik nöbetlerine sürükledi.

Bu dönemde yazdığı birçok eseri dünya edebiyatının unutulmazları arasına girdi. Poe, karısının ölümüne ancak yedi yıl
dayanabildi ve 40 yaşındayken Baltimore-Maryland'de hayata veda etti.

Edgar Allan Poe, eserlerinde korkuyu alışılmadık bir biçimde ele alır. Korku çirkin yanı ile değil ürpertici yanı ile adeta
okurun karşısına dikilir. Mistizm, reenkarnasyon ve günahını çekme eserlerinin ortak özelliğidir.

Hikayeleri, şiirleri ve özellikle 'Arthur Gordon Pym'in Maceraları', 'Kızıl Ölümün Maskesi', 'Morgue Sokağı Cinayeti' ve
'Siyah Kedi' en önemli eserleri arasındadır.

Günün diğer önemli olayları

1571: İnebahtı Deniz Savaşı kaybedildi.
1936: Osmanlı devletinin son sadrazamı Tevfik Paşa İstanbul'da öldü.
1966: İlk Türk otomobiline 'Anadol' adı verildi.
1985: Besteci, piyanist ve orkestra yöneticisi Cemal Reşit Rey, 81 yaşında öldü.
1985: Filistinli gerillalar Achille Lauro gemisini kaçırdı.
1987: Türkiye İşçi Partisi ve Türkiye Komünist Partisi birleşti. Yeni kurulan Türkiye Komünist Partisi'nini (TBKP) Onursal
Başkanı Behice Boran oldu.
1989: 26'nci Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde 'Uçurtmayı Vurmasınlar' adlı film beş dalda ödül kazandı.
1993: Tanınmış pop yıldızı Madonna, İstanbul İnönü Stadı'nda yaklaşık 50 bin kişiye konser verdi.



Tarihte bugün: 8 Ekim
İngiliz rock grubu Beatles'ın üyelerinden John Lennon ünlü şarkısı 'Imagine'i 1971'de yayınladı.

Efsanevi Beatles grubunun kurucusu John Lennon, 9 ekim 1940'da İngiltere'nin Liverpool kentinde dünyaya geldi. Paul
Mccartney, George Harrison, Ringo Starr ile birlikte dünyanın en çok sevilen ve albümleri en çok satan müzik grubunu yarattı.

Ressam sevgilisi Yoko Ono ile 1969'da evlendi, beraber birçok politik eyleme katıldılar. Akli dengesi yerinde olmayan Mark
David Chapman adında bir Beatles hayranı tarafından 8 aralık 1980'de New York'taki dairesinin önünde öldürüldü.

'Imagine' ve 'Working Class Hero' gibi protest şarkılara imza attı. Sadece müzisyen değil, aynı zamanda yazar oyuncu ve sıkı
bir eylem adamıydı.


Imagine

Imagine there's no heaven
It's easy if you try
No hell below us
Above us only sky
Imagine all the people
Living for today

Imagine there's no countries
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion too
Imagine all the people
Living life in peace

Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed or hunger
A brotherhood of man
Imagine all the people
Sharing all the world

You may say I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will live as one

Hayal et

Cennetin olmadığını hayal et
Eğer denersen bu kolay
Altımızda cehennem yok
Üstümüzdeyse sadece gökyüzü var
Bütün insanların
bugün için yaşadığını hayal et

Hiç ülke olmadığını hayal et
Bunu yapmak zor değil
Öldürecek ve uğruna ölecek bir şey yok
Ve din de yok
Bütün insanların
Barış içinde yaşadığını hayal et

Mülkiyetin olmadığını hayal et
Yapabilir misin merak ediyorum
Hırsa ve açgözlülüğe gerek yok
İnsanların kardeş olduğunu
Bütün insanların
Dünyayı paylaştığını hayal et

Bir hayalci olduğumu söyleyebilirsin
Ama tek ben değilim
Umarım bir gün sen de bize katılırsın
Ve dünya tek vücut olarak yaşar


Günün diğer önemli olayları

415: 20 Haziran 404'te yanan Ayasofya yeniden inşa edildi.
1871: Büyük Chicago yangını çıktı.
1908: İlk sendika ve grev yasağı getirildi, 'Tatil-i Eşgal' yasası ile grevler ve sendikalar yasaklandı.
1912: Balkan Savaşları başladı. Mustafa Kemal, Bolayır'da kurulan kolordunun hareket şubesi müdürlüğüne getirildi.
1917: Sovyetler Birliği'nde, Lenin'in göreve getirdiği Aleksandra Kollantai, dünyanın ilk kadın bakanı oldu.
1918: Talat Paşa kabinesi görevden çekildi.
1925: Yahudi ve Ermeni ruhani başkanları, Lozan Antlaşması'nın azınlıkların korunması ile ilgili hükümlerinin tanıdığı
haklardan vazgeçerek, Türk toplumu içinde Türk yasalarıyla yaşamak istediklerini açıkladı.
1933: D Grubu sanatçıları ilk sergilerini açtı.
1951: Birinci Akdeniz Oyunları sona erdi. Türkiye serbest güreşte sekiz sıklette altın madalya alarak takım halinde şampiyon
oldu.
1958: Pakistan'da Eyüp Han darbeyle iktidarı ele geçirdi.
1970: Rus yazar Aleksander Soljenitsin, Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı.
1987: 24'üncü Antalya Altın Portakal Film Festivali sonuçlandı. Altın Portakal'ı Yavuz Turgul'un yönettiği 'Muhsin Bey' filmi
aldı. En İyi Erkek Oyuncu Şener Şen, En İyi Kadın Oyuncu Türkan Şoray seçildi.
1992: Eski Almanya Başbakanı Willy Brandt öldü.
1998: Nobel Edebiyat Ödülü Portekizli yazar Jose Saramago'ya verildi.



Tarihte bugün: 9 Ekim
Arjantinli gerilla lideri ve Küba Devrimi'nin önderlerinden Ernesto Che Guevara, 1967'de Bolivya'da öldürüldü.

Ernesto Che Guevara de la Serna, 14 haziran 1928 çarşamba günü Arjantin'in Rosario kentinde doğdu. İki yaşındayken ilk astım
krizine yakalandı ve bu hastalık ölene kadar yakasını bırakmadı.

Yüksek mühendis olan babası Ernesto Guevara Lynch, İrlanda asıllı bir aileden, annesi Clia de la Serna ise İrlandalı-İspanyol
karışımı bir aileden geliyordu.

Üç yaşındayken ailesi Buenos Aires'e yerleşti. Astım krizleri nedeniyle durumu daha da kötüleşti, doktorların tedavisinin çok
güç olduğunu, iklim değiştirmesi gerektiğini söylemeleri üzerine ailesi Cordoba'ya yerleşti.

Guevara ailesi tipik bir burjuva ailesiydi. Politik eğilimleri itibarıyla da sola açık liberal olarak tanınırlardı. İspanya
iç savaşında açıkça cumhuriyetçileri desteklemişlerdi.

Guevara ailesi, 1944'te tekrar Buenos Aieres'e göçtü. Che, bir yandan öğrenimine devam ederken bir yandan da çalışıyordu. Tıp
fakültesine yazıldı. Fakültedeki ilk yıllarında Arjantin'in kuzey ve batı bölgelerini baştan başa dolaştı, buralardaki orman
köylerinde cüzzam ve tropikal hastalıklar üzerinde çalışmalar yaptı.

Son sınıfta, arkadaşı Alberto Granadas ile bütün Latin Amerika'yı kapsayan bir motosiklet gezisine çıktı. Bu tur ona, Latin
Amerika'nın sömürülen köylülerini yakından tanıma fırsatı verdi.

1953 martında üniversiteyi bitirip doktor oldu. Venezuela'daki cüzzam kolonisinde çalışmak üzere anlaştı. Yolculuğu sırasında
Peru'ya da uğradı. Orada, yerliler hakkında daha önce yayınlanmış bir incelemesi yüzünden tutuklandı.

Hapisten çıktıktan sonra Ekvator'da birkaç gün kaldı. Burada Ricardo Rojo adında bir avukatla tanışması hayatının dönüm
noktası oldu. Venezuela'ya gitmekten vazgeçip, Ricardo Rojo ile birlikte Guetamala'ya gitti.

Devrimci Arbenz hükümeti sağcı bir darbe ile devrilince Arjantin büyükelçiliğine sığındı. İlk fırsatta ihtilalcilerin safına
katıldı. Faaliyetlerinden dolayı elçilik binasından çıkartıldı.

Guetamala'da kalması tehlikeli bir durum alınca Meksika'ya gitti. Guatemala'da birçok Kübalı sürgün ve Fidel Castro'nun
kardeşi Raul ile karşılaşmıştı.

Meksika'ya geçtiğinde ise Fidel Castro ve arkadaşları ile tanışarak Küba devrimcileri safında yer aldı. Daha sonra Granma
gemisiyle Küba'ya hareket etti ve savaşın sonuna kadar en ön safta yer aldı.

Devrim sonrasında Küba vatandaşı ilan edildi. Bir süre sonra silah arkadaşı Aleida March ile evlendi. 7 ekim 1959'da Milli
Tarım Reformu Enstitüsü başkanlığına atandı. 26 kasımda da Merkez Bankası başkanlığına getirildi.

1961'de Sanayi Bakanı olarak atandı. Az gelişmiş ülkelere yaptığı seyahatler sırasında, devrimin sadece Küba ile sınırlı
kalmaması ve tüm Latin Amerika'da devrim yapma amacıyla tekrar silahı eline aldı.

1965 eylülünde bilinmeyen ülkelere doğru yola çıktı. 3 ekim 1965'de Küba Devlet Başkanı Fidel Castro, Ernesto Che Guevara de
la Serna'nın veda mektubunu Küba halkına okudu.

Ölüm Che'yi Bolivya'da yakaladı. Barrientos'un askerleri Che'yi 7 ekim 1967 gecesi Hieguras yakınlarında kıstırdı. Bacağından
ağır bir yara aldı ve Hieguras'da bir okula hapsedildi. 9 ekim günü ödürüldü.

Günün diğer önemli olayları

1855: Isaac Singer dikiş makinesi motorunun patentini aldı.
1944: Başbakan Şükrü Saracoğlu, Anıtkabir'in temelini attı.
1944: İngiltere, Çin, ABD ve Sovyetler Birliği, Birleşmiş Milletler'in kurulacağını açıkladılar.
1953: ABD'li kadın yüzücü Florance Chadwick, Çanakkale Boğazı'nın Naraburnu ile Eceabat arasını 1 saat 50 dakikada yüzdü.
1960: Yassıada'daki sanıklarla ilgili fotoğraflar basına gösterildi.
1971: Deniz Gezmiş ve 17 arkadaşı idama mahkum edildi.
1978: Ankara Bahçelievler'de yedi TİP'li genç katledildi.
1983: Milli Güvenlik Kurulu yetkilerini düzenleyen yasa çıktı. 1961'den beri yürürlükte kurulun yapısı danışma ile sınırlı
olmaktan çıkarıldı.
1988: Kültür Bakanlığı, 36 sanatçıyı devlet sanatçısı ilan etti. Yaşar Kemal, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Hüseyin Gezer, Füreya
Koral, Zühtü Müritoğlu ve Lütfi Ömer Akad bu unvanı reddettiler.
1989: Yazar Yusuf Atılgan, 68 yaşında öldü.
1997: Nobel Edebiyat Ödülü, İtalyan oyun yazarı Dario Fo'ya verildi.



Tarihte bugün: 10 Ekim
Yeşilçam sinemasında babacan rollerin vazgeçilmez oyuncusu Kadir Savun, 1995'de hayatını kaybetti.

1926 doğumlu Kadir Savun sinemaya 1940'lı yıllarda başladı. 100'ün üzerinde yapımında rol aldığı Yeşilçam'ın önde gelen
karakter oyuncularından biriydi. Sağlam, gururlu ve güvenilir karakterlerin vazgeçilmez oyuncusuydu.

Aynı dönemde kötü adam karakterleriyle ünlenen ve 'halkın nefret ettiği adam' olan Erol Taş'ın zıt kutubuydu. Merhamet,
sadakat ve vefa gibi duyguları aşılardı izleyenlere.

Önemli filmleri arasında 'Kızılırmak Karakoyun', 'Yumurcak' serisi, 'Güler misin, Ağlar mısın', 'Deli Yusuf', 'Görünmeyen
Düşman', 'Bodrum Hakimi', 'Kader Bağlayınca', 'Zübük', 'Vatandaş Rıza', 'Arkadaşım', 'Güneş Doğarken', 'Varyemez', 'Fahriye
Abla', 'Arabesk', 'Senede Bir Gün', 'Dila Hanım', 'İmparator' sayılabilir.

Bazen mutevazı bir balıkçı, bazen demirci bazen de marangoz rolünde çıkardı sevenlerinin karşısına. Hiçbir zaman kötü roller
oynamadı, ama hiçbir zaman başrol de oynamayadı. Bu konuda akranı Hulusi Kentmen ile aynı kaderi paylaşıyorlardı.

Ahmet Turan Alkan'ın dediği gibi, "Kadir Savun aslında hepimizi savundu".

Günün diğer önemli olayları

1690: Belgrad, Osmanlılar tarafından ikinci kez feth edildi.
1813: İtalyan besteci Gueseppe Verdi doğdu.
1865: John Hyatts bilardo topunun patentini aldı.
1903: İngiltere'de kadın hakları savunucusu Emmeline Pankhurst ve bir grup arkadaşı, Toplumsal ve Siyasal Kadın Birliği'ni
kurdu.
1911: Çin'de Sun Yat-San liderliğindeki devrimciler, Manchu hanedanını yıktı.
1913: ABD Başkanı Woodrow Wilson, Beyaz Saray'daki masasına yerleştirilen bir düğmeye basarak Panama Kanalı'nı açtı. Atlas
Okyanusu ile Pasifik Okyanusu arasındaki son engel de 40 ton dinamit patlatılarak ortadan kaldırldı.
1951: İsrail, Mısır, Suriye, Lübnan ve Ürdün tarafından kabul edilen barış planını reddetti.
1962: Demokrat Partililer için af çıktı.
1965: Süleyman Demirel ve Adalet Partisi 1965 ve 1969 10 Ekim'inde yapılan iki seçimde de iktidar oldu.
1965: Türkiye Radyoları ilk kez genel seçim sonuçlarını vermek için sabaha kadar yayın yaptı.
1969: Fikir Kulüpleri Federasyonu Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu (Dev-Genç) adını aldı.
1970: Fiji, yaklaşık bir yüzyıl sonunda İngiltere'den bağımsızlığını aldı.
1982: Tiyatro ve sinema sanatçısı Yıldırım Önal 51 yaşında öldü.
1985: Orson Welles, Los Angeles'ta 70 yaşında kalp krizinden vefat etti.
1995: Garry Kasparov, bir ay süren maç sonucunda rakibi Viswanathan Anand'ı yenerek Dünya Satranç Şampiyonu unvanını korudu.
1997: Bulgaristan'da düzenlenen Birinci Balkan Film ve Televizyon Programları Festivali Sandaski 1997'de TRT'yi 'Az Gittik Uz
Gittik' ve 'Ömer' adlı programlar temsil etti. Festivalde, 'Ömer' programı ikincilik ödülünü kazandı.



Tarihte bugün: 11 Ekim
'Yılanların Öcü', 'Onuncu Köy' ve 'Amerikan Sargısı'nın yazarı Fakir Baykurt 1999'da Almanya'da hayatını kaybetti.

Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından ve edebiyatta gerçekçi yaklaşımı benimseyen Fakir Baykurt 1929'da Burdur'da doğdu.

1948'de Gönen Köy Enstitüsü'nü bitirdikten sonra köy öğretmenliği yaptı. 1955'te Gazi Eğitim Enstitüsü'nü bitirdi. Sivas,
Hafik ve Şafşat'ta Türkçe öğretmeni olarak çalıştı.

Demokrat Parti döneminde öğretmenlikten alınarak pasif bir göreve getirildi. 1958'de Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ilk
romanı 'Yılanların Öcü' nedeniyle hakkında kovuşturma açıldıysa da takipsizlik kararı verildi.

1960 muhtırasından sonra ilköğretim müfettişliğine getirildi. Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın kuruluş çalışmalarına katıldı
ve başkanlığını yürüttü. Türkiye Öğretmenler Dernekleri Milli Federasyonu genel başkanlığına seçildi.

Türkiye çapındaki ilk öğretmenler boykotunda (1969) bir kez daha açığa alındı. 1971'deki askeri müdahaleden sonran uzun süre
tutuklu kaldı.

Fakir Baykurt, edebiyat yaşamına 1945'de şiirle başladı. Şiirlerini, toplumcu gerçekçi bir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler ve
köy notları izledi.

Yazılarını Yeditepe, Yücel, Varlık, Fikirler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Yön gibi dergi ve
gazetelerde yayımladı. 1955'de çıkan ilk kitabı 'Ç'de, seçilmiş hikayelerini ve Beraber dergilerinde yayımladığı öykülerini
topladı.

Sonraki öykü kitapları 'Efendilik Savaşı' (1959), 'Cüce Muhammet' (1964), 'Anadolu Garajı' (1970), 'İçerdeki Oğul' (1974),
ile 'Yılanların Öcü' (1959), 'Irazcanın Dirliği' (1961), 'Tırpan' (1970) gibi romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincinde
ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı.

Yazılarında halka mal olmuş deyiş özelliklerine ve deyimlere de yer verdi. Bir dönem göç sorununu ele alarak Almanya'daki
Anadolu insanının değişim süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, farklı bir kültüre uyum sağlamak için
gösterilen çabaları çok boyutlu bir şekilde aktardı.

Yapıtları edebi değerinin yanı sıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt'un
kullandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir Halk Türkçesi olarak değerlendirildi.

'Tırpan' ile 1970 TRT ve 1971 TDK ödüllerini, 'Can Parası' (1973) ile Sait Faik Hikaye Armağanı'nı, 'Kara Ahmet Destanı'yla
Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazanan yazarın 'Yılanların Öcü' adlı yapıtı 1961'de Metin Erksan, 1985'te Şerif Gören
tarafından filme çekildi.

Günün diğer önemli olayları

1689: Rus Çarı büyük Petro öldü.
1811: İlk buharlı feribot 'Juliana', New York-New Jersey arasındaki seferlerine başladı.
1868: Thomas Edison ilk icadı elektrikli ses makinesi (fonograf) için patent aldı.
1881: David Houston, kameralar için rulo filmin patentini kaydettirdi.
1922: TBMM Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Mudanya Mütarekesi imzalandı.
1924: TBMM yeni binasına taşındı. Cumhuriyet Bayramı'nın ilk kutlama töreni burada yapıldı.
1926: Kıyafet Kanunu kabul edildi.
1939: Einstein, Roosevelt'e, atom bombası konusuna dikkatini çekmek için yazdığı ünlü mektubunu kaleme aldı.
1948: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Ulusal Komisyonu kuruldu.
1963: Batman'da bir petrol damarı daha bulundu.
1963: Fransız şarkıcı Edith Piaf ve Fransız yazar ve ozan Jean Cocteau öldü.
1968: 'Apollo 7', ilk görevini astronotlar Wally Schirra, Donn Fulton Eisele ve R. Walter Cunningham ile başarıyla
gerçekleştirdi.
1972: Milli Selamet Partisi kuruldu.
1976: Çin'de, aralarında Mao Zedong'un eşi Çiang Çing'in de bulunduğu dört politbüro üyesi darbe yapmayı planladıkları
gerekçesiyle tutuklandı.
1977: Deniz bilimcisi Kaptan Cousteau, teknesi Calypso ile İstanbul'a geldi.
1979: Gazeteci Abdi İpekçi cinayeti zanlısı Mehmet Ali Ağca'nın yargılanmasına başlandı.
1980: Yönetmen Ali Özgentürk'ün 'Hazal' filmi, 29'uncu Uluslararası Mannheim Film Festivali'nde üç ödül aldı.
1980: Uzay istasyonu 'Salyut 6'da 185 gün kalarak rekor kıran Sovyet kozmonotları dünyaya döndü.
1981: Erden Kıral'ın yönettiği 'Bereketli Topraklar Üzerinde' filmi, Avrupa Film Festivali'nde birinci oldu.
1984: Avrupa Parlamentosu, Türkiye-Avrupa Ekonomik Topluluğu Karma Parlamento Komisyonunun yeniden kurulmasına karar verdi,
fiili çalışmayı askıya aldı.
1985: Şair Metin Eloğlu, 58 yaşında öldü.


Tarihte bugün: 12 Ekim
'Otuzbeş Yaş' şiirinin yazarı Cahit Sıtkı Tarancı, 1956'da tedavi gördüğü Viyana'da 46 yaşında öldü.

Türk şiirinin en büyük ustalarından Cahit Sıtkı Tarancı, 1 ocak 1910'da Diyarbakır'da doğdu.

Mülkiye Mektebi'nde başladığı yüksek öğrenimini, Paris'te Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamlamak istediyse de, İkinci
Dünya Savaşı'nın patlak vermesi üzerine, yurda dönmek zorunda kaldı.

Çevirmen olarak çalıştı. Ağır bir hastalığa yakalandı. Tedavisi için gönderildiği Viyana'da 12 ekim 1956'da öldü. Ankara'da
toprağa verildi.

Şiir yazmaya lise yıllarında başlayan Tarancı, 'Otuz Beş Yaş Şiiri'nin 1946 CHP Şiir Yarışması'nda birincilik kazanmasıyla
ününü pekiştirdi. Şiirlerinde yaşamın ve aşkın güzelliğini öven, ölümün üstünlüğünü vurgulayan şair, anlatım gücüyle dikkat
çekti.

'Ömrümde Sükut', 'Otuz Beş Yaş', 'Düşten Güzel', 'Sonrası' adlı şiir kitapları ile arkadaşı Ziya Osman Saba'ya gönderdiği
mektupların toplandığı 'Ziya'ya Mektuplar' adlı kitapları yayımlandı.

Ölümünden sonra yayımlanan 'Yazılar' isimli kitabı, gazetelerde kalmış 22 öyküsünü, hikayeciliği ve hikayeleri ile
makalelerini ve konuşmalarını içerir.

Otuz Beş Yaş Şiiri

Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder.
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher,
Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
Gözünün yaşına bakmadan gider.

Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allahım bu çizgili yüz?
Ya gözler altındaki mor halkalar?
Neden böyle düşman görünürsünüz,
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?

Zamanla nasıl değişiyor insan!
Hangi resmime baksam ben değilim.
Nerde o günler, o şevk, o heyecan?
Bu güler yüzlü adam ben değilim;
Yalandır kaygısız olduğum yalan.

Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız;
Hatırası bile yabancı gelir.
Hayata beraber başladığımız,
Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir;
Gittikçe artıyor yalnızlığımız.

Gökyüzünün başka rengi de varmış!
Geç farkettim taşın sert olduğunu.
Su insanı boğar, ateş yakarmış!
Her doğan günün bir dert olduğunu,
İnsan bu yaşa gelince anlarmış.

Ayva sarı nar kırmızı sonbahar!
Her yıl biraz daha benimsediğim.
Ne dönüp duruyor havada kuşlar?
Nerden çıktı bu cenaze? ölen kim?
Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar?

Neylersin ölüm herkesin başında.
Uyudun uyanamadın olacak.
Kimbilir nerde, nasıl, kaç yaşında?
Bir namazlık saltanatın olacak,
Taht misali o musalla taşında.

Günün diğer önemli olayları

1492: Cenovalı denizci Kristof Kolomb, karaya ayak bastı. Buraya 'Aziz Kurtarıcı' anlamına gelen 'San Salvador' adını verdi.
1579: Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa, bir Boşnak tarafından sarayında öldürüldü.
1935: Tanınmış İtalyan tenor Luciano Pavarotti doğdu.
1958: Başbakan Adnan Menderes yurttaşlardan 'vatan cephesi' kurmalarını istedi.
1964: '007 James Bond'un yaratıcısı İngiliz yazar Ian Fleming öldü.
1984: IRA, Margaret Thatcher'in kaldığı otele bomba attı. Margaret Thatcher kurtuldu, fakat beş kişi öldü.
1987: Türkiye Cumhuriyeti'nin altıncı Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk 84 yaşında öldü.
1991: Sovyetler Birliği Başkanı Gorbaçov ile diğer cumhuriyet liderlerinin bir araya geldiği Devlet Konseyi toplantısında
KGB'nin lağvedilmesi kararı alındı.
2001: Orkestra şefi Hikmet Şimşek 77 yaşında vefat etti.


Tarihte bugün: 13 Ekim
Halikarnas Balıkçısı olarak da bilinen Cevat Şakir Kabaağaçlı, 1973 yılında 87 yaşında öldü.

Denizi ve deniz insanlarını destanlaştıran öykü ve romanlarıyla edebiyatımızda kendine özgü bir yer açan Halikarnas
Balıkçısı, 1886'da İstanbul'da doğdu.

Önce Robert Kolej'i bitirdi, sonra yüksek öğrenimini Oxford Üniversitesi Yeni Çağlar Tarihi Bölümü'nde tamamladı. İstanbul'a
dönünce Resimli Ay, Resimli Hafta, Diken, İnci gibi dergilerde yazı ve çevirileri yayımlandı, kapak resimleri, süslemeler ve
karikatürler çizdi.

1924'te, Resimli Hafta'da yayımlanan asker kaçaklarıyla ilgili bir öyküsü yüzünden halkı savaş aleyhine kışkırttığı
gerekçesiyle İstiklal Mahkemesi'nce üç yıl Bodrum'da kalebentliğe mahkum edildi.

Birbuçuk yıl sonra af çıkarılsa da İstanbul'a dönmedi, çok sevdiği Bodrum'da kaldı ve Halikarnas Balıkçısı takma adını
kullanarak balıkçılık, süngercilik yaptı.

1947'de İzmir'e yerleşerek hayatını gazetecilik yaparak kazandı. Türkiye'nin ilk turist rehberi oldu. 13 ekim 1973'te kemik
kanserinden öldü, isteği üzerine Bodrum'da toprağa verildi.

İlk yazılarının dışında, 1926'dan sonra özellikle deniz hikayeleriyle tanındı. Öykülerinde çoğunlukla Ege ve Akdeniz'de
gelişen, denize bağlı olayları anlattı.

İçinde yaşadığı, en küçük ayrıntılarına kadar bildiği hür ve asi denizi, kaderleri denizin emrinde olan balıkçıları,
dalgıçları, sünger avcılarını ve gemileri zengin bir terim ve mitologya hazinesinden güçlenerek, denize karşı sonsuz bir
hayranlıktan gelen şiirli, yer yer aksayan, ama sürükleyip götüren bir anlatımla hikaye ve romana geçirdi.

Eleştirmen Fethi Naci, yazma tutkusu bakımından Sait Faik'e benzettiği Halikarnas Balıkçısı'nın yazmasa deli olacağı şeyleri
yazdığını söylüyor: "Denizin güzelliği, insanların iyiliği ve insanların çirkinliği, kötülüğü! Onu yazma eylemine iten budur.
Yoksa roman kurgusuymuş, romana özgü hareketler yaratarak bu hareketler içindeki kişileri geliştirmekmiş umurunda değildir."

Yazı ve düşünceleriyle döneminin önemli aydınlarını da etkiledi, çeşitli dillerden 100 kadar kitap çevirdi ve 1971'de Devlet
Kültür Armağanı aldı.

Günün diğer önemli olayları

1914: Garrett Morgan gaz maskesini icat etti ve patentini aldı.
1923: TBMM'de, Ankara'nın hükümet merkezi olması kararlaştırıldı.
1951: Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği güzellik yarışmasında, Günseli Başar Türkiye Güzellik Kraliçesi seçildi.
1955: Suna Kan, Viotti Keman Yarışması'nda birinci oldu. Yarışma, ünlü İtalyan kemancı Giovanni Battista Viotti adına
düzenlenmişti.
1968: Avustralya'ya ilk Türk işçi kafilesi hareket etti.
1983: 12 Eylül 1980'den sonra oluşturulan Danışma Meclisi'nin görevi sona erdi.
1986: Tiyatro sanatçısı Kamran Yüce 60 yaşında trafik kazasında öldü.
1994: Mali Polis, Halil Bezmen'e ait trilyonlarca lira değerindeki antika, tarihi eser ve tabloyu, ABD'ye kaçırılmak
üzereyken ele geçirdi.
1995: Prag'daki Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda, 82 a Hamza Yerlikaya Dünya Şampiyonu oldu.
1995: İngiliz fizikçi Joseph Rotblat ve içinde bulunduğu antinükleer grup, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.
1996: Radikal gazetesi yayın hayatına başladı.
1999: Sinema ve tiyatro yazarı Mahmut Tali Öngören öldü.



Tarihte bugün: 14 Ekim
En korkunç seri katillerden Rus Andrei Chikatilo, 53 kadın ve çocuğu öldürmek suçundan 1992'de mahkum edildi.

16 ekim 1939'da Ukrayna'da doğan Chikatilo, cinayetlerini kötü geçen çocukluğuna tepki olarak işleyen bir katildi. Rusya'da
milyonlarca hayata mal olan açlık dönemi sırasında, ağabeyi, gözleri önünde komşuları tarafından öldürüldü ve parçalandı.

Hikaye doğru mudur bilinmez ama, annesinin küçüklüğünde Chikatilo'nun vücudunda çeşitli aletler kullanarak delikler açtığı ve
cinayetlerinin de bu olayları tekrarlaması olduğu düşünülüyor.

Tüm seri katiller cinayetlerine genç yaşlarda, 20'lerin başında başlamasına rağmen Chikatilo'da bu durum çok geç ortaya
çıktı. Üniversiteden mezun oldu, evlendi, iki çocuk yaptı. Komşularına göre halim selim bir aile babasıydı.

Bir yurtta çalışmaya başladı, ancak kısa bir süre sonra taciz gerekçesiyle işten atıldı. Bir fabrikada tezgahtar olarak işe
girdi. Yeni işine otobüs veya trenle gidiyordu. Chikatilo, duraklarda ve istasyonlarda kendine kurbanlar aramaya başladı.

İlk cinayetini 22 aralık 1978'de Shakty kasabasında işledi. Boğduğu, tecavüz ettiği ve defalarca bıçakladığı dokuz yaşındaki
kızın cesedi birkaç gün sonra Grushevka Nehri'nde çıkarıldı. Davadaki birçok şüpheliden biriydi Chikatilo.

Fakat sorgu işlemleri sonrasında, daha önce de benzer suçlardan hüküm giymiş olan 25 yaşındaki Alexander Kravchenko suçlu
bulundu. Daha sonraki araştırmada Kravchenko'nun suçu işkence altında kabul ettiği ortaya çıktı.

Chikatilo, belki cinayetlerine geç yaşta başlamıştı ama aradaki farkı kapatmak için acele ediyordu. 1984 ağustos ayında sekiz
kurbanın cesedi bulundu. Chikatilo yine zanlılar arasındaydı ama delil yetersizliği nedeniyle serbest bırakıldı.

Sovyet polisinin Chikatilo'yu yakalanması için altı yıl ve 25 bin kişinin daha sorgulanması gerekecekti. Ülkenin gündemi
değişmişti, çünkü seri cinayetler Batı'ya özgü bir durumdu ve ülkede şimdiye kadar böyle bir şeye rastlanmamıştı.

Chikatilo, 20 kasım 1990'da, Rostov'da bir tren istasyonunda, yüzünde ve ellerinde kan izleri ile yakalandı. Yakalanmadan
önce ismi belirlenmişti ve iki hafta sonra bulunan yeni bir kurban yakalanmasını hızlandırmıştı.

Sekiz günlük bir sorgudan sonra toplam 55 cinayet işlediğini itiraf etti ve polise, henüz bulunamamış birçok kurbanın yerini
gösteri. Kurbanlarının çoğuna öldürmeden önce işkence yapmıştı.

53 cinayetle suçlandığı davası haziran 1992'de başladı. Dava 14 ekim 1992'de sonuçlandı ve ölüme mahkum edildi. Son af talebi
de 15 şubat 1993'te Devlet Başkanı Boris Yeltsin tarafından reddedildi ve aynı gün cezası infaz edildi.

Bu arada Rus hükümeti, Alexander Kravchenko'yu, aslında Chikatilo'nun işlediği suçtan yargılandığı için özür dileyerek
serbest bıraktı.

Günün diğer önemli olayları

1808: Nizam-ı Cedid, Sekban-ı Cedid adıyla yeniden kuruldu.
1925: Türkiye'de ilk betonarme köprü, Menderes Nehri üzerinde yapıldı.
1926: İstanbul'da ilk resmi nikah, Şehremini Muhittin Bey tarafından kıyıldı.
1927: Türkiye Milli Futbol Takımı Bulgaristan'ı 3-1 yendi.
1944: Hitler'e suikastta rol alan Mareşal Erwin Rommel intihar etti.
1947: ABD test pilotu Chuck Yeager, ses duvarını aştı.
1973: Genel seçimler sonuçlandı. Cumhuriyet Halk Partisi 187, Adalet Partisi 148, Milli Selamet Partisi 48 milletvekilliği
kazandı.
1982: Yaşar Kemal, Fransa'da Uluslararası Cino del Duca Ödülü'nü aldı.
1987: Uluslararası Atatürk Barış Ödülü, Federal Almanya Cumhurbaşkanı Richard von Weizsaecker'e verildi.
1994: Nobel Barış Ödülü Yaser Arafat, İzak Rabin ve Şimon Peres'e verildi.
2003: Bağdat'ta Türk Büyükelçiliği yakınında bomba yüklü araç patlatıldı. Elçilik binası zarar gördü. Saldırgan öldü, altı
kişi yaralandı.



Tarihte bugün: 15 Ekim
Tarihin en ünlü kadın casusu Mata Hari, 1917'de Fransızlar tarafından kurşuna dizildi.

1876'da Hollanda'da varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Mata Hari'nin gerçek ismi Margareta Zelle'di ve Mata
Hari, Endonezcede 'şafağın gözü' anlamına geliyordu.

Ailesi tarafından rahibe okuluna gönderildi, bir süre burada okuduktan sonra kendinden 20 yaş büyük bir kaptana aşık oldu ve
onunla evlendi. Kocasıyla Doğu Hint Adaları'na gitti, ama orada boşandı.

Gizemli Doğu Hint danslarını kullanarak, Mata Hari olarak anılmasına yol açan ünü elde etti. Pek çok hükümet yetkilisi onun
danslarını izliyor ve o da bu sayede önemli isimlerle ilişki kuruyordu.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Almanların tarafında yer aldı. Fransa karşı casusluk teşkilatı bir süre sonra onun Almanlar
hesabına çalıştığını anladı ve iki taraflı çalışması teklifinde bulundu.

Mata Hari teklifi kabul etmiş göründü, ancak Fransızlar ona güvenmiyordu. Bu yüzden Mata Hari'yi denemek için Belçika'ya altı
Fransız ajanla ilişki kurması için gönderdiler.

Onbeş gün içinde bu altı ajanın tamamı Almanlar tarafından yakalandı ve kurşuna dizildi. Bu olay, altı ajanın hayatına mal
olsa da Mata Hari'ye hiçbir zaman güvenilmeyeceğini göstermesi bakımından önemliydi.

Mata Hari, Almanlar tarafından da artık benimsenmediği için Fransa'ya dönmek zorunda kaldı. Fransızlar cephelerdeki
yenilgilerini Mata Hari'nin üzerine attı.

Oysa Margareta Zelle'in daha sonra kendini dünyanın en ünlü casuslarından biri haline getirecek kadar önemli biri olmadığı
söyleniyordu. Fransızlar propagandalarından vazgeçmediler.

Mata Hari, kurşuna dizilmek üzere 15 ekim 1917'de şafak sökerken ormana getirildi. Tüfekler patladı. Mermilerin sadece biri
kalbine isabet etmişti. Askerlerden 14'ü ona ateş etmemiş ya da edememişti.

Günün diğer önemli olayları

1878: Edison, Edison Electric Light Co. adlı şirketi kurdu.
1912: İtalyanlar ile Uşi Anlaşması imzalandı.
1927: Gazi Mustafa Kemal Paşa, Cumhuriyet Halk Partisi Kurultayı'nda Büyük Nutuk'u okumaya başladı.
1928: Almanya'dan hareket eden dünyanın en büyük hava gemisi Graf Zeppelin Amerika'da New Jersey'e ulaştı. Uçuş 111 saat
sürdü.
1934: Mao Zedung'a bağlı 100 bin kişilik birlik, Çin'in güneydoğusundan başlayıp kuzeydoğusuna kadar sürecek 10 bin
kilometrelik Uzun Yürüyüş'e başladı.
1937: Yeni harflerle basılan ilk kağıt paralar tedavüle çıktı. Üzerinde Atatürk'ün resmi bulunan 100 liralık banknotlar
1942'de tedavülden kaldırıldı.
1958: Şair Asaf Halet Çelebi 51 yaşında öldü.
1961: Uluslararası Af Örgütü Londra'da kuruldu.
1961: Yeni anayasaya göre Meclis ve Senato seçimleri yapıldı.
1964: Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev, Karadeniz kıyısında tatildeyken görevden alındı. Yerini Leonid Brejnev aldı.
Aleksey Kosigin başbakan oldu.
1993: Nobel Barış Ödülü, Nelson Mandela ve Frederik de Klerk'e verildi.